ҲАР БИР БОЛА ТУРАР ЖОЙЛИ БЎЛИШ ҲУҚУҚИГА ЭГА
Ўзбекистон Республикасининг “Бола ҳуқуқларининг кафолатлари тўғрисида”ги қонунининг 19-моддасига кўра, ҳар бир бола турар жойли бўлиш ҳуқуқига эга. Мазкур ҳуқуқ қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади.
Турар жой мулкдорининг ёки турар жойни ижарага олувчининг оила аъзолари бўлган болалар улар қаерда бўлишларидан қатъий назар, турар жой мулкдори ёки турар жойни ижарага олувчиси эгаллаб турган турар жойга нисбатан ҳуқуққа эга бўлади.
Хусусан, даъвогар З.Р судга даъво аризаси билан мурожаат қилиб, жавобгар Б.О билан 2012 йил 14 февраль қонуний никоҳдан ўтиб турмуш қурганликларини, биргаликдаги турмушлари давомида бир нафар яъни, 14.02.2012 йилда туғилган Д.Р исмли фарзанди туғилганлигини, жавобгар билан ўзаро келишмовчиликлар натижасида 2023 йил июнь ойида ўғли билан уйдан чиқиб кетганлигини, ҳозирги пайтда ота-онасига тегишли бўлган уйда яшаб келаётганлигини, жавобгар Б.О уларни келин бўлиб тушган, илгари яшаб келган қайнотаси И.В.га тегишли бўлган уйга киритишга қаршилик қилаётганлигини, шу уйда рўйхатда туришини билдириб, ўзи ва ўғлини туманнинг Озод кўчасида жойлашган 101-уйга киритишни сўраган.
Фуқаролик ишлари бўйича Қумқўрғон туманлараро судининг тегишли ҳал қилув қарорига кўра, даъвогарнинг даъво талаби қаноатлантирилган.
Суднинг ҳал қилув қарорига нисбатан жавобгар И.В томонидан келтирилган кассация шикояти Сурхондарё вилоят суди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати томонидан кўриб чиқилди.
Шикоятда биринчи инстанция суди ишни иш учун аҳамиятга эга бўлган ҳолатларни тўлиқ аниқламасдан, моддий ва процессуал ҳуқуқ нормаларини бузган ҳолда кўриб чиққанлигини билдириб, ушбу асосларга кўра, суднинг мазкур ҳал қилув қарорини бекор қилиш ҳамда даъвогарнинг даъвосини қаноатлантиришдан рад қилиш сўралган.
Даъвогар турмуш ўртоғи билан бир оила бўлиб, қайнотаси И.Внинг номида бўлган, туманнинг Озод кўчаси 101-уйда 2023 йил июнь ойига қадар бир нафар фарзанди билан бирга яшаган.
Судлов ҳайъатида аниқланишича, тарафлар ўртасидаги қонуний никоҳ ҳозирги кунга қадар бекор қилинмаган бўлиб, бунга кўра улар бугунги кунда ҳам эр-хотин ҳисобланишади.
Ўзбекистон Республикаси Уй-жой кодексининг 32-моддасига асосан уй, квартира мулкдорининг оила аъзолари, шунингдек у билан доимий яшаётган фуқаролар, агар уларни кўчириб келган пайтда ёзма равишда бошқа ҳол қайд этилган бўлмаса, уйдаги, квартирадаги хоналардан мулкдор билан тенг фойдаланишга ҳақлидирлар. Улар мулкдор берган турар жойга ўзларининг вояга етмаган фарзандларини кўчириб киритишга ҳақлидирлар, оиланинг бошқа аъзоларини эса, уй, квартира мулкдорининг розилиги билангина кўчириб киритишлари мумкин. Бу шахслар уй, квартиранинг мулкдори билан оилавий муносабатларни тугатган тақдирда ҳам уларда турар жойдан фойдаланиш ҳуқуқи сақланиб қолади. Уй, квартиранинг мулкдори билан унинг собиқ оила аъзолари, шунингдек у билан доимий яшаётган фуқаролар ўртасида турар жойдан фойдаланиш тартиби тарафлар келишуви билан белгиланади.Турар жой мулкдорининг оила аъзолари деб у билан доимий бирга яшаётган хотини (эри) ва уларнинг фарзандлари тан олинади.
Биринчи инстанция суди юқоридаги қонун талаблари ва судда аниқланган иш ҳолатларига кўра, даъвогар З.Р.нинг жавобгар Б.О билан қонуний никоҳда эканлигини, бунга кўра улар ҳали ҳам эр-хотин ҳисобланишларини, биргаликдаги турмушларидан ўрталарида бир нафар вояга етмаган фарзанди бўлиб, даъвогар низоли уй-жойда 2012 йилдан токи 2023 йил июнь ойига қадар яшаб келганлигини, бунга кўра у жавобгарларнинг оила аъзоси ҳисобланиб, низоли уй-жойдан фарзанди билан биргаликда фойдаланишга ҳақли эканлигини, даъвогар низоли уй-жойга жавобгар томоннинг қаршиликлари сабабли кириб, яшолмаётганлигидан келиб чиқиб, даъвони қаноатлантириш ва даъвогарни бир нафар вояга етмаган фарзанди билан биргаликда низоли уй-жойга киритиш тўғрисида қонуний ва асосли хулосага келган.
Зеро, ҳар ким яшаш ва турар жойли бўлиш ҳуқуқига эгадир.
ДИЛОРОМ АЛМУРАТОВА,
Сурхондарё вилоят суди судьяси