ҚОНУНИЙ ЭГАЛИГИДА БЎЛГАН УЙ-ЖОЙДАН ФОЙДАЛАНИШ ҲУҚУҚИ ТИКЛАНДИ
Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 66-моддасига кўра, “Мулкдор ўзига тегишли бўлган мол-мулкка ўз хоҳишича эгалик қилади, ундан фойдаланади ва уни тасарруф этади. Мол-мулкдан фойдаланиш атроф-муҳитга зарар етказмаслиги, бошқа шахсларнинг, жамият ва давлатнинг ҳуқуқларини ҳамда қонуний манфаатларини бузмаслиги керак” деб белгиланган.
Судлар томонидан фуқароларнинг мулкдан фойдаланиши билан боғлиқ низолар кўриб чиқилиб, қонуний ҳал этилмоқда.
Жумладан, судга даъвогар Ахмедов Али (исм-фамилиялар ўзгартирилган) жавобгар Алиев Мансурга нисбатан даъво аризаси билан мурожаат қилиб, нотариал тасдиқланган олди-сотди шартномасига асосан уй сотиб олганлигини, бироқ ушбу уйда жавобгар яшаётганлигини сабабли, ушбу уйдан фойдалана олмаётганлигини, жавобгарга уйни бўшатиб беришни сўраган бўлса-да, уйдан чиқмасдан келаётганлиги учун мазкур уйдан жавобгарни мажбурий тартибда чиқаришни сўраган.
Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 164-моддасига кўра, “Мулк ҳуқуқи шахснинг ўзига қарашли мол-мулкка ўз хоҳиши билан ва ўз манфаатларини кўзлаб эгалик қилиш, ундан фойдаланиш ва уни тасарруф этиш, шунингдек ўзининг мулк ҳуқуқини, ким томонидан бўлмасин, ҳар қандай бузишни бартараф этишни талаб қилиш ҳуқуқидан иборатдир. Мулк ҳуқуқи муддатсиздир” деб белгиланган.
Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик Кодексининг 185-моддасига кўра “шартнома асосида мол-мулк олувчида мулк ҳуқуқи, агар қонун ҳужжатларида ёки шартномада бошқача тартиб назарда тутилган бўлмаса, ашё топширилган пайтдан бошлаб вужудга келади. Агар мол-мулкни бошқа шахсга бериш ҳақидаги шартнома давлат рўйхатидан ўтказилиши ёки нотариал тасдиқланиши керак бўлса, мол-мулкни олувчида мулк ҳуқуқи шартнома рўйхатдан ўтказилган ёки тасдиқланган пайтдан бошлаб, шартномани ҳам нотариал тасдиқлаш, ҳам давлат рўйхатидан ўтказиш зарур бўлганида эса – рўйхатдан ўтказилган пайтдан бошлаб вужудга келади” деб белгиланган.
Даъвогар Ахмедов Али низоли бўлган уйнинг мулкдори ҳисобланади.
Аммо даъвогар Ахмедов Алига тегишли бўлган уй-жойдан жавобгар Алиев Мансур чиқмасдан мулкдор талабини бажармаган.
Фуқаролик ишлари бўйича Шерободл туманлараро судининг тегишли ҳал қилув қарори билан даъвогарнинг даъво талаблари қаноатлантирилиб, унга кўра жавобгар Алиев Мансур даъвогар Ахмедов Алига мулк ҳуқуқи асосида тегишли бўлган уй-жойдан мажбурий тартибда чиқариш белгиланиб, даъвогарнинг уй-жойдан фойдаланиш ҳуқуқлари тикланди.
ЗАРИФ ХЎЖАМУРОТОВ,
Сурхондарё вилоят суди судьяси