ЭНДИЛИКДА СУД РАИСЛАРИ ХАЛҚ ДЕПУТАТЛАРИ МАҲАЛЛИЙ КЕНГАШЛАРИГА АХБОРОТ БЕРМАЙДИ

Кейинги йилларда «Янги Ўзбекистон – янги суд» принципи доирасида аҳолининг одил судловга эришиш имкониятларини янада кенгайтириш учун инсоннинг қадр-қиммати устуворлигини таъминлашга қаратилган муҳим ислоҳотлар амалга оширилди.

Хусусан, мамлакатимизда суд-ҳуқуқ тизимини янада такомиллаштириш, фуқаролар ва тадбиркорларнинг ҳуқуқлари ҳамда қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш чораларини кучайтириш, одил судловни самарали таъминлаш бўйича изчил ишлар олиб борилди. Олиб борилган ишлар натижасида одил судловни амалга ошириш жараёнида шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш даражаси янги босқичга чиқди.

Мамлакатимизда суд-ҳуқуқ тизимини янада такомиллаштириш борасида амалга оширилаётган ижобий ишларнинг мантиқий давоми сифатида Ўзбекистон Республикасининг 2024 йил 14 августдаги “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига суд ҳокимиятининг мустақиллиги кафолатларини мустаҳкамлашга, судлар фаолияти ҳақида жамоатчиликни хабардор қилишга хамда ягона суд амалиётини таъминлашга қаратилган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ-943-сонли Қонуни қабул қилинди. Ушбу Қонун расмий эълон қилинган кундан эътиборан кучга кирди.

Ушбу Қонун билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига судлар раисларининг халқ депутатлари маҳаллий Кенгашларига бир йилда камида бир марта ахборот тақдим этиши ҳақидаги қоидани бекор қилишни, ўз навбатида судларнинг ўз фаолияти тўғрисида жамоатчиликни ҳар чоракда оммавий ахборот воситалари орқали хабардор қилиб боришини, шунингдек суд қарорларини қайта кўриш институти такомиллаштирилганлиги муносабати билан ягона суд амалиётини таъминлашни назарда тутувчи ўзгартириш ва қўшимчалар киритилди.

Хусусан, мазкур Қонуннинг 7-моддасига асосан Ўзбекистон Республикасининг 1993 йил  2 сентябрда қабул қилинган “Маҳаллий давлат ҳокимияти тўғрисида”ги Қонуннинг 24-моддаси тўртинчи қисми ва 2021 йил 28 июлда қабул қилинган “Судлар тўғрисида”ги Қонуннинг  37-моддаси биринчи қисмининг ўн биринчи хатбошиси, 41-моддаси биринчи қисмининг тўртинчи хатбошиси чиқариб ташланди.

“Маҳаллий давлат ҳокимияти тўғрисида”ги Қонуннинг 24-моддаси тўртинчи қисмида “Халқ депутатлари вилоят, туман ва шаҳар Кенгашлари бир йилда камида бир марта ўз мажлисида вилоятлар ва Тошкент шаҳар, туманлараро, туман (шаҳар) судлари раисларининг тегишли суднинг фуқаролар ҳуқуқлари ва эркинликларини, шунингдек корхоналар, муассасалар ва ташкилотларнинг ҳуқуқлари ҳамда қонун билан қўриқланадиган манфаатларини суд йўли билан ҳимоя қилишни амалга оширишга доир фаолияти тўғрисидаги ахборотини эшитади. Халқ депутатлари Кенгашининг мазкур масала юзасидан қарори Ўзбекистон Республикаси Судьялар олий кенгашига юборилади” деб, “Судлар тўғрисида”ги Қонуннинг  37-моддаси биринчи қисмининг ўн биринчи хатбошисида “Қарақалпоғистон Республикаси суди, вилоят, Тошкент шаҳар суди раиси суднинг фуқаролар ҳуқуқлари ва эркинликларини, шунингдек, юридик шахсларнинг ҳуқуқлар ва қонун билан қуриқланадиган манфаатларини суд орқали ҳимоя қилишни амалга оширишга доир фаолияти тўғрисида Қарақалпоғистон Республикаси Жўқорги Кенгесига, халқ депутатлари вилоят, Тошкент шаҳар Кенгашига бир йилда камида бир марта ахборот тақдим этади” деб, 41-моддаси биринчи қисмининг тўртинчи хатбошида “фуқаролик ишлари бўйича туманлараро, туман, шаҳар суди, жиноят ишлари бўйича туман, шаҳар суди, туманлараро, туман, шаҳар иқтисодий судлари раислари суднинг фуқаролар ҳуқуқлари ва эркинликларини, шунингдек, юридик шахсларнинг ҳуқуқлар ва қонун билан қуриқланадиган манфаатларини суд орқали ҳимоя қилишни амалга оширишга доир фаолияти тўғрисида тегишли халқ депутатлари Кенгашига бир йилда камида бир марта ахборот тақдим этади” деб баён қилинган эди.

Эндиликда, судлар раислари судьяларнинг аҳоли билан учрашувларини ташкил этади, шунингдек жамоатчиликни ҳар чоракда суднинг фаолияти тўғрисида оммавий ахборот воситалари орқали хабардор қилиб боради.

РУФАТ БЕГИМОВ,

Сурхондарё вилоят суди судьяси

АҲОЛИ ВА ДАВЛАТ ХИЗМАТЧИЛАРИНИНГ КОРРУПЦИЯГА ҚАРШИ КУРАШИШ СОҲАСИДАГИ БИЛИМЛАРИНИ УЗЛУКСИЗ ОШИРИБ БОРИШ ДАВР ТАЛАБИ

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024 йил 21 июндаги “Аҳоли ва давлат хизматчиларининг коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги билимларини узлуксиз ошириш тизимини жорий қилиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-228-сон қарорига кўра, “Ўзбекистон — 2030” стратегиясига мувофиқ аҳоли ва давлат хизматчиларининг коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги билимларини узлуксиз ошириб бориш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Коррупцияга қарши курашиш агентлиги ва Бош прокуратурасининг аҳоли ва давлат хизматчиларининг коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги билимларини узлуксиз оширишга қаратилган “Коррупцияга қарши курашиш виртуал академияси” электрон платформасини 2025 йил 1 январдан жорий этиш ҳақидаги таклифи маъқулланди.

Мазкур қарорга мувофиқ. “Коррупцияга қарши курашиш виртуал академияси” электрон платформасида ўқув фаолиятини ташкил этиш ва юритиш Ўзбекистон Республикаси Коррупцияга қарши курашиш агентлиги ҳамда Ҳуқуқни муҳофаза қилиш академияси томонидан амалга оширилади.

Ҳуқуқни муҳофаза қилиш академияси “Коррупцияга қарши курашиш виртуал академияси” электрон платформасининг узлуксиз ишлашини, ўқув контенти ва материаллари билан мунтазам тўлдирилиши ва янгилаб борилишини таъминлайди, коррупцияга қарши курашиш соҳасида ўқув жараёнини ташкил этади, шу жумладан ўқув режалари ва дастурларини ишлаб чиқади, ўқув курслари ҳақидаги маълумотларни “Коррупцияга қарши курашиш виртуал академияси” электрон платформасида жойлаштиради, тингловчиларнинг билимларни ўзлаштириши натижалари бўйича электрон маълумотлар базасини шакллантиради, ўқув курсларини тамомлаган шахсларнинг реестрини юритади, ўқув жараёнига давлат органлари ва ташкилотларининг, олий таълим ва илмий-тадқиқот муассасаларининг малакали мутахассисларини, шу жумладан хорижий экспертларни жалб қилади.

“Коррупцияга қарши курашиш виртуал академияси” электрон платформасида ўқитиш қуйидаги контингент учун коррупцияга қарши курашиш бўйича ўқув дастурлари асосида олиб борилади:

-аҳоли, тадбиркорлик субъектлари, нодавлат нотижорат ташкилотлари ва бошқа фуқаролик жамияти институтлари вакиллари;

-таълим ташкилотлари тарбияланувчилари, ўқувчилари ва талабалари;

-давлат органлари ва ташкилотларининг давлат хизматчилари

-давлат иштирокидаги корхоналарнинг ходимлари.

“Коррупцияга қарши курашиш виртуал академияси” электрон платформасида ўқитиш коррупцияга қарши курашиш соҳасида базавий ҳамда махсус ўқув курслари бўйича йўлга қўйилади. Бунда базавий ўқув курсларида ўқитиш барча фойдаланувчилар учун бепул ва махсус ўқув курсларида малака ошириш тўлов-шартнома асосида амалга оширилади;

Давлат хизматчиларига “Коррупцияга қарши курашиш виртуал академияси” электрон платформасининг махсус ўқув курсларида коррупцияга қарши курашиш соҳасида малакасини ошириш мажбурий ҳисобланади.  

Бунда давлат хизматчиси ишга қабул қилинганидан сўнг уч ой ичида ўқув курсидан ўтади, давлат хизматчилари малакасини оширишнинг даврийлиги ҳар уч йилда камида бир мартани ташкил этади, коррупцияга қарши ички назорат тузилмалари ва коррупциявий хавф-хатарлар юқори бўлган давлат хизмати лавозимларида фаолият кўрсатувчи ходимлар учун махсус курслар чуқурлаштирилган ўқув дастурлари асосида олиб борилади.

Махсус ўқув курсларини муваффақиятли тамомлаган шахсларга Ўзбекистон Республикаси Коррупцияга қарши курашиш агентлиги ва Ҳуқуқни муҳофаза қилиш академияси томонидан тасдиқланадиган намунадаги сертификат берилади.

Ушбу қарор бўйича Ўзбекистон Республикаси Коррупцияга қарши курашиш агентлиги ва Ҳуқуқни муҳофаза қилиш академиясига 2025 йил 1 январга қадар “Коррупцияга қарши курашиш виртуал академияси” электрон платформаси ва унинг мобиль иловасини ишга тушириши белгиланди.

САЙФИДДИН АЛИМАРДОНОВ,

Сурхондарё вилоят маъмурий суди девонхона мудири

ЙЎҚОЛГАН СУД ИШИНИ ЮРИТИШНИ ТИКЛАШ ТАРТИБИ

Маълумки, Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик процессуал кодексининг 340-моддасида йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тартиби белгилаб ўтилган.

Унга кўра, Йўқолган суд ишини юритиш суд томонидан ишда иштирок этувчи шахсларнинг, прокурорнинг аризасига биноан, шунингдек суднинг ташаббусига кўра тикланиши мумкин.

Йўқолган суд ишини юритиш тўлиқ ёки унинг суд фикрига кўра тикланиши зарур бўлган қисми тикланади. Суднинг ҳал қилув қарори ёки иш юритишни тугатиш тўғрисидаги ажрими, агар улар иш юзасидан чиқарилган бўлса, тикланиши шарт.

Аризачи йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги ишни кўриб чиқишда суд томонидан қилинган суд харажатларини тўлашдан озод этилади. Била туриб ёлғон ариза берилганда суд харажатлари аризачидан ундириб олинади.

Йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги ариза ишни кўриб чиққан судга берилади.

Аризада ишга доир батафсил маълумотлар бўлиши керак.

Аризачида сақланиб қолган ва ишга дахлдор бўлган ҳужжатлар ёки уларнинг кўчирма нусхалари, башарти улар белгиланган тартибда тасдиқланмаган бўлса ҳам, аризага илова қилинади.

Суд йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги аризани кўриб чиқишда ишнинг сақланиб қолган қисмларидан, суд ишини юритиш йўқолгунига қадар ушбу ишдан фуқаролар ва ташкилотларга олиб берилган ҳужжатлардан, бу ҳужжатларнинг кўчирма нусхаларидан, шунингдек ишга дахлдор бўлган бошқа ҳужжатлардан фойдаланади.

Суд процессуал ҳаракатларни бажариш чоғида ҳозир бўлган шахсларни, зарур ҳолларда эса, йўқолган суд ишини кўриб чиққан суд таркибига кирган шахсларни ҳам гувоҳ сифатида сўроқ қилиши мумкин.

Суднинг йўқолган ҳал қилув қарорини ёки иш юритишни тугатиш тўғрисидаги ажримни тиклаш ҳақидаги ҳал қилув қарорида суд тикланаётган суд ҳужжатининг мазмуни судга тақдим этилган ва йўқолган иш бўйича суд процессининг барча иштирокчилари иштирокида суд мажлисида текширилган қандай аниқ маълумотлар асосида аниқланган деб ҳисоблаши кўрсатилади.

Йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги ҳал қилув қарорининг асослантирувчи қисмида, шунингдек қандай далиллар суд томонидан текширилганлиги ва йўқолган суд ишини юритиш бўйича қандай процессуал ҳаракатлар содир этилганлиги исботланганлиги ҳақидаги суднинг хулосалари кўрсатилади.

Тўпланган материаллар йўқолган суд ишини юритишни аниқ тиклаш учун етарли бўлмаса, суд ажрим чиқариб, иш юритишни тугатади. Бу ҳолда аризачи умумий тартибда даъво тақдим этишга ҳақли.

Йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги аризани кўриб чиқиш унинг сақланиш муддати билан чегараланмайди. Бироқ йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги ариза билан уни ижро этиш мақсадида мурожаат қилинган, бу вақтга келиб ижро варақасини ижрога қаратиш муддати ўтган ва у суд томонидан тикланмайдиган бўлса ҳам суд иш юритишни тугатади.

Йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги ишлар бўйича суд ҳужжатлари устидан шикоят қилиш (протест келтириш) мумкин.

Хулоса ўрнида шуни айтиш керакки, суд йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги аризани кўриб чиқишда ишнинг сақланиб қолган қисмларидан, суд ишини юритиш йўқолгунига қадар ушбу ишдан фуқаролар ва ташкилотларга олиб берилган ҳужжатлардан, бу ҳужжатларнинг кўчирма нусхаларидан, шунингдек ишга дахлдор бўлган бошқа ҳужжатлардан фойдаланади, бироқ тўпланган материаллар йўқолган суд ишини юритишни аниқ тиклаш учун етарли бўлмаса, суд ажрим чиқариб, иш юритишни тугатади.

БЕХРУЗ АВАЗОВ,

Сурхондарё вилоят суди судья катта ёрдамчиси

ЖИНОЯТ ИШЛАРИ БЎЙИЧА ТУМАН-ШАҲАР СУДЛАРИДА ТЕРГОВ СУДЬЯСИ ЛАВОЗИМИ ЖОРИЙ ЭТИЛМОҚДА

Муҳтарам Президентимизнинг фармони билан жиноят ишлари бўйича туман, шаҳар судларида тергов судьяси лавозими жорий этилмоқда. Уларга судга қадар иш юритув даврида процессуал қарорларга санкция бериш ва маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги ишларни кўриб чиқиш ваколати берилади.

Жорий йилнинг 10 июнь куни президент Шавкат Мирзиёевнинг «Тезкор-қидирув ҳамда тергов фаолиятида шахснинг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилиш кафолатларини янада кучайтириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги фармони қабул қилинди.

Мазкур Фармоннинг мазмун-моҳиятини тушунтириш мақсадида, жиноят ишлари бўйича Узун туман суди томонидан туман Ички ишлар бўлимида соҳа вакиллари иштирокида давра суҳбати ташкил этилди.

Давра суҳбати давомида жиноят ишлари бўйича Узун туман судининг судьяси Аъзамберди Алиқулов томонидан иштирокчиларга 2025 йил 1 январдан жиноят ишлари бўйича туман, шаҳар судларида тергов судьяси лавозими киритилади. Улар судга қадар иш юритув даврида процессуал қарорларга санкция бериш масаласини кўриб чиқилиши ҳақида маълумотлар берилди.

Бундан ташқари, мазкур ҳужжатга кўра жиноят ишлари бўйича судга қадар иш юритув даврида тергов судьяси томонидан процессуал қарорларга берилган санкциялар фақатгина апелляция инстанциясида Қорақалпоғистон суди, вилоятлар ва Тошкент шаҳар судлари, Ўзбекистон ҳарбий суди томонидан якка тартибда қайта кўриб чиқилади.

Шунингдек, тергов судьяларига маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги ишларни кўриб чиқиш ваколати берилади. Улар кўриб чиқадиган маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишларни юқори инстанцияларда қайта кўриб чиқишнинг амалдаги тартиби сақлаб қолинади.

Фармонга мувофиқ, тергов судьясига қуйидаги жиноят материалларини қўллаш масаласини кўриб чиқиш ваколати берилади:

Санкциялар:

-қамоққа олиш ёки уй қамоғи тарзидаги эҳтиёт чорасини қўллаш билан боғлиқ илтимоснома;

-қамоқда сақлаш ёки уй қамоғи муддатини узайтириш масалалари билан боғлиқ илтимоснома;

-паспортнинг (ҳаракатланиш ҳужжатининг) амал қилишини тўхтатиб туриш тўғрисидаги илтимоснома;

-мурдани эксгумация қилиш ҳақидаги илтимоснома;

-почта-телеграф жўнатмаларини хатлаш тўғрисидаги илтимоснома;

-тинтув ўтказиш ҳақидаги илтимоснома;

-телефонлар ва бошқа телекоммуникация қурилмалари орқали олиб бориладиган сўзлашувларни эшитиб туриш, улар орқали узатиладиган ахборотни олиш ҳақидаги илтимоснома; -мол-мулкни хатлаш тўғрисидаги илтимоснома;

Мажбурлов чоралари:

-айбланувчини лавозимидан четлаштириш тўғрисидаги илтимоснома;

-шахсни тиббий муассасага жойлаштириш ҳақидаги илтимоснома;

-айбланувчининг тиббий муассасада бўлиши муддатини узайтириш тўғрисидаги илтимосномаси;

-ушлаб туриш муддатини 48 соатга қадар узайтириш тўғрисидаги илтимоснома;

Прокурорнинг гувоҳ ва жабрланувчининг (фуқаровий даъвогарнинг) кўрсатувларини олдиндан мустаҳкамлаш тўғрисидаги илтимосномаси.

«Тергов судьяси ўз фаолиятини мустақил амалга ошириб, фақат қонунга бўйсунади ҳамда тергов судьясига одил судловни амалга ошириш билан боғлиқ бўлмаган ҳар қандай вазифалар юклатилишига йўл қўйилмайди» — дейилади фармонда.

Уларни лавозимга тайинлаш ва лавозимидан озод қилиш, шунингдек, судьялар корпусини шакллантириш қонунда белгиланган тартибга мувофиқ амалга оширилади, ташкилий фаолиятларига Қорақалпоғистон суди, вилоятлар ва Тошкент шаҳар судлари, Ҳарбий суд раислари раҳбарлик қилади.

Таъкидлаш жоизки, тергов судьяси лавозими учун штат бирликлари судларнинг мавжуд штат бирликлари ҳамда 2025−2027 йиллар учун ажратиладиган қўшимча штат бирликлари ҳисобидан шакллантирилиши кўзда тутилган.

А.АЛИҚУЛОВ,

Жиноят ишлари бўйича Узун туман суди судьяси

МОЛБОЗОРДАГИ ЎҒИРЛИК

Айрим кимсалар доим бошқаларнинг чўнтагидаги пулларни санаб юради. Фурсат бўлди, дегунча, уларга эгалик қилиш ҳаёлида бўлади. Бундай кимсалар олдиндан тузилган режа асосида ўзгаларнинг мол-мулки ёки пулларини қўлга киритиш ёки тортиб олишга ҳаракат қилади.

Масалан, Косонсойлик 49 ёшли Равшан Асадов (исм фамилия ўзгартирилган) илгари ҳам ўғирлик  жиноятини содир этганлиги сабабли суднинг қора курсисида ўтириб, тавба қилмасдан, текин даромад топиш илинжида ўзгалар мол-мулкини яширин равишда қўлга киритиш учун жиноятга қўл урди.

Жумладан, у 2023 йилнинг 28 октябрь куни ўғирлик жиноятини содир этиш мақсадида Бандихон тумани “Наврўз” маҳалласи ҳудудидаги ҳафтанинг ҳар шанба куни бўлиб ўтадиган “Илич” молбозорига келиб, атрофда бўлган фуқароларнинг хатти-ҳаракатларини кузатиб тургани ҳолда фуқаро Таваккал Орзиев қўлида бўлган пулларини акасига тегишли бўлган “Ласетти” русумли автомашинасининг икчи салон орқа ўриндиқ қисмига олиб келиб, пулни автомашина ичига қолдириб, ўзи бозор ичига қайтиб кириб кетганлигини кўриб қолади.. Шунда устаси фаранг Равшан ён-атрофдаги фуқароларнинг эътиборини тортмасдан ушбу автомашина олдига келиб, ён-атрофда ҳеч ким йўқлигидан фойдаланиб автомашинанинг эшикларини очади ва автомашинанинг чап томон орқа ўриндиқ таг қисмига Таваккал Орзиев қолдириб кетган 5.370.000 сўм миқдоридаги пулларини олиди-ю жуфтакни ростлайди.

Бу пайтда молбозордан чиқиб келган Таваккал Орзиевнинг хафсаласи пир бўлади. Нега-ки, уйида анчадан буён боқиб келган бир бош бир ёшарлик хўкизини пулини қаҳрамонимиз Равшан қўлга киритиб бўлган эди.

Албатта, ўзгалар мулкини ўғрилик қўлга киритиш қонунларимизда жиноят ҳисобланади. Жиноятга эса жазо ҳамиша муқаррар.

Текин даромад, ўзгалар мол-мулкига кўз олайтириш, ўғирлик қилиш ҳеч қачон яхшилик билан тугаган эмас. Йиллар давомида ўзгаларнинг мулкларини ўғирлик йўли билан қўлга киритиб, ўз эҳтиёжлари учун ишлатиб юрган Равшан Асадовнинг ўғриликлари ҳуқуқни муҳофаза қилувчи орган ходимлари томонидан фош этилди ва суд унга 5 йилу 3 ойга озодликдан маҳрум қилиш жазосини  тайинлади.

Шундай экан, ўзганинг мулкини қонунга хилоф равишда қўлга киритиш, жумладан ўғирлик қилиш учун қонунларимизда жавобгарлик муқаррар эканлигини доимо ёдда сақлаш зарур.

МУРОТАЛИ АБДИМУМИНОВ,

Жиноят ишлари бўйича Бандихон туман суди раиси

Фуқаролик процессида чет эл фуқаролари ва ташкилотларининг, шунингдек фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг иштироки

Маълумки, Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик процессуал кодексининг 359-моддасида чет эл фуқаролари ва ташкилотларининг фуқаролик процессуал ҳуқуқлари белгилаб ўтилган.

Унга кўра, чет эл фуқаролари Ўзбекистон Республикаси судларига мурожаат қилиш ҳуқуқига эга ва улар фуқаролик процессуал ҳуқуқлардан Ўзбекистон Республикаси фуқаролари билан тенг равишда фойдаланади.

Чет эл ташкилотлари Ўзбекистон Республикаси судларига мурожаат қилиш ҳуқуқига эга ва улар ўз манфаатларини ҳимоя қилиш учун фуқаролик процессуал ҳуқуқлардан фойдаланади.

Ўзбекистон Республикаси фуқаролари ва ташкилотларининг фуқаролик процессуал ҳуқуқларининг махсус чекланишига йўл қўйилган давлатларнинг фуқаролари ва ташкилотларига нисбатан Ўзбекистон Республикаси қонунчилигида белгиланган тартибда жавоб тариқасидаги чекловлар белгиланиши мумкин.

Шунингдек, фуқаролиги бўлмаган шахслар Ўзбекистон Республикаси судларига мурожаат қилиш ҳуқуқига эга ва улар фуқаролик процессуал ҳуқуқлардан Ўзбекистон Республикаси фуқаролари билан тенг равишда фойдаланади.

Чет эл фуқаролари ва ташкилотлари, фуқаролиги бўлмаган шахслар иштирок этаётган низолар, шунингдек лоақал биттаси чет элда яшаб турган тарафлар ўртасидаги низолар бўйича фуқаролик ишлари Ўзбекистон Республикаси судларининг судловига тегишли бўлиши, агар Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномасида бошқача қоида назарда тутилмаган бўлса, ушбу Кодекс билан белгиланади.

Чет давлатга нисбатан даъво тақдим этилишига, даъвонинг таъминланишига ва ундирувнинг чет давлатнинг Ўзбекистон Республикасидаги мол-мулкига қаратилишига фақат тегишли давлатнинг ваколатли органлари розилиги билан йўл қўйилиши мумкин.

Чет давлатларнинг Ўзбекистон Республикасида аккредитация қилинган дипломатик вакиллари ҳамда уларга тенглаштирилган халқаро ташкилотлар ва уларнинг филиаллари фақат Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномалари ёки халқаро ҳуқуқ нормалари билан белгиланадиган доирадагина Ўзбекистон Республикаси фуқаролик ишлари бўйича судининг юрисдикциясида бўлади.

Ўзбекистон Республикаси судлари чет давлат судларининг айрим процессуал ҳаракатларни (чақирув қоғозлари ва бошқа ҳужжатларни топшириш, тарафлар ва гувоҳларни сўроқ қилиш, экспертиза ўтказиш, жойида кўздан кечириш ва ҳоказо) бажариш тўғрисида белгиланган тартибда берган топшириқларини ижро этади. Бундан қуйидаги ҳоллар мустасно:

1) топшириқни ижро этиш Ўзбекистон Республикаси суверенитетига, хавфсизлигига зарар етказса ёки қонунчиликнинг асосий принципларига зид бўлса;

2) топшириқни ижро этиш суднинг ваколати доирасига кирмаса.

Чет давлат судларининг айрим процессуал ҳаракатларни бажариш тўғрисидаги топшириқлари Ўзбекистон Республикасининг қонунчилиги асосида ижро этилади.

Ўзбекистон Республикаси судлари чет давлат судларига айрим процессуал ҳаракатларни бажариш тўғрисида топшириқлар билан мурожаат қилиши мумкин.

Ўзбекистон Республикаси судларининг чет давлат судлари билан алоқада бўлиш тартиби Ўзбекистон Республикасининг қонунчилиги ҳамда халқаро шартномалари билан белгиланади.

Хулоса ўрнида шуни айтиш керакки, фуқаролик процессида чет эл фуқаролари ва ташкилотлари, фуқаролиги бўлмаган шахслар Ўзбекистон Республикаси судларига мурожаат қилиш ҳуқуқига эга ва улар фуқаролик процессуал ҳуқуқлардан Ўзбекистон Республикаси фуқаролари билан тенг равишда фойдаланиши белгиланган.

БЕХРУЗ АВАЗОВ,

Сурхондарё вилоят суди судья катта ёрдамчиси

Оғуфурушга нисбатан суд ҳукми ўқилди

Маълумки, сўнги вақтларда гиёҳвандлик воситалари ёки психотроп моддаларини ўтказиш мақсадини кўзлаб қонунга хилоф равишда тайёрлаш, олиш, сақлаш, шунингдек уларни қонунга хилоф равишда ўтказиш жинояти ҳолатлари учраётганлигига гувоҳ бўлаяпмиз.

Ушбу ҳаракатларни содир этганларга қонунчилигимизга кўра, жазо муқаррарлиги белгиланган.

Фикримизни эса бир воқеа тавсилотига қаратсак.

Равшан Набиев (исм-фамилия ўзгартирилган) муқаддам ушбу турдаги жиноятни бир неча маротаба содир этган бўлса-да, яна бойлик орттириш мақсадида, 2024 йил 15 май куни соат 16:55 ларда кўп миқдордаги “героин” гиёҳвандлик воситасини ўзининг Термиз шаҳридаги яшаш уйида “Назорат остида олиш” тезкор тадбирга шартли харидор сифатида киритилган шахсга 20.700 АҚШ долларига сотиб ўтказаётган вақтда тезкор тадбир иштирокчилари томонидан қўлга тушади.

Буни қарангки, оғуфурушнинг савдоси якунланмай қолди.

Қахрамонимиз бўлган Равшан юқоридаги бу жиноий ҳаракатларини ўзига боғлиқ бўлмаган ҳолда охирига етказа олмасдан, тезкор тадбир давом эттирилиб унинг яшаш хонадони кўздан кечирилганида, ётоқхонасида фалга қоғозга ўралган “гашиш” гиёҳвандлик воситасини сақлаб келганлиги аниқланган ва ашёвий далил сифатида расмийлаштириб олинган.

Сурхондарё вилоят наркология диспансерининг хулосасида Равшан Набиев «наркомания гашиш» гиёҳвандлик моддаси истеъмол қилиш билан касалланганлиги ва у мажбурий тартибда тиббий даволанишга муҳтож эканлиги аниқланган.

Жиноят ишлари бўйича Термиз шаҳар судида ўтказилган очиқ суд мажлисида судланувчи Равшан Набиев қилган ишидан чин кўнгилдан пушаймон бўлиб, оилавий шароитини инобатга олиб, суддан ўзига енгиллик беришни сўради.

Суд судланувчига жазо тури ва унинг миқдорини тайинлашда, жиноятни ғаразли мақсадларда содир этганлигини жазони оғирлаштирувчи ҳолатлар сифатида, айбига иқрор ва қилмишидан чин кўнгилдан пушаймонлигини жазони енгиллаштирувчи ҳолатлар сифатида эътиборга олиб, муқаддам судланиб ўзига тегишли хулоса чиқармасдан қасддан жиноят содир этганини оғирлаштирувчи ҳолат деб ҳисобга олиб, Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 25,273-моддасининг 5-қисми ва 276-моддаси 2-қисмининг “а,б” бандларида назарда тутилган жиноятни содир этганликда айбли деб топиб, унга нисбатан узил-кесил 10 (ўн) йил 6 (олти) ой муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинлади.

Шу билан бирга жазони махсус тартибли колонияларда ўтаттиришни ҳамда унга нисбатан жазони ўташ жойларида наркоманияга қарши мажбурий тиббий даволаниш чораси ҳам қўлланилди.

Чунки, қахрамонимиз бўлган Равшан Набиев муқаддам ҳам гиёҳвандлик воситасини ўтказиш мақсадини кўзлаб қонунга хилоф равишда тайёрлаш, олиш, сақлаш, шунингдек уларни қонунга хилоф равишда ўтказиш каби жиноятини содир этгани унинг суд томонидан озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланган бўлишига қарамасдан, муқаддам содир этган жиноятидан ўзига тегишли хулоса чиқармаганлиги унга панд берди.

Хулоса қилиб айтганда, ҳар қандай ёвуз ишни халқ нигоҳидан яшириб бўлмайди. Эртами кечми, қилган нотўғри ишнинг жавоби берилади.

ШЕРЗОД ЮЛДАШЕВ,

Жиноят ишлари бўйича Термиз шаҳар суди судьяси

ОДАМ САВДОСИ ҚУРБОНИ

Жамиятимизда сўнги йилларда одам савдоси билан боғлиқ жиноятлар сони йилдан йилга ошмоқда. Ушбу турдаги жиноятларни содир этилиши нафақат ўзга шахсгнинг ҳуқуқлари, балки Конститутцияда белгиланган яшаш ва унга узвий боғлиқ бўлган бошқа ҳуқуқларини ҳам чеклайди.

Бу каби жиноятларни содир этилишида хаттоки ўз фарзандини сотиб юбориш ҳолатлари ҳам кузатилмоқда.

Фикримизни бир жиноят иши тафсилотига қаратмоқчимиз.  

Дастлабки тергов органи ҳужжатларига кўра, Махмадиёрова Барчин (исм фамилялар ўзгартирилган) ўзининг фарзанди бўлган 2024 йил 25 январь куни туғилган Махмадиёрова Маликани ўзининг жиноий шериги бўлган Алишерова Машхура билан бир гуруҳга бирлашган холда сотиш орқали моддий бойлик орттириш ҳамда мулкий манфаат кўришни мақсад қилиб, ўзларининг жиноий режасини тузишиб, ушбу жиноий режасини амалга ошириш мақсади йўлида, ўзларига олдиндан таниш бўлмаган Музработ тумани “Халқ йўли” маҳалласида яшовчи Хайитова Дилоромга ўзларида соталидаган чақалоқ борлигини маълум қилиб, 2024 йил 29 январь куни Термиз шаҳар “Боғишамол” маҳалласида жойлашган “Турон” номли ошхонада ўзининг жиноий шериги Машхура Алишерова билан биргаликда ўзининг фарзанди бўлган Малика Махмадиёрованинг ўн саккиз ёшга тўлмаганлигини олдиндан билгани ҳолда ушбу фарзандини Дилором Хайитовага 25 миллион сўм эвазига сотишган вақтда тезкор тадбир иштирокчилари томонидан ушланди.

Ушбу ҳолат юзасидан жиноят ишлари бўйича Термиз шаҳар суди томонидан кўриб чиқилган жиноят иши юзасидан суднинг тегишли ҳукми билан судланувчилар Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 135-моддаси 3-қисми “а” банди билан айбдор деб топилиб, уларнинг аёл эканлиги, қилмишларига пушаймонлиги, биринчи маротаба жиноят содир этганлигини инобатга олиб, уларга нисбатан Жиноят кодексининг 57-моддаси қўлланилиб, 6 йил муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланди.

Мазкур суднинг ҳукмига нисбатан судланувчилар ва уларнинг адвокатлари томонидан келтирилган апелляция шикояти жиноят иши билан биргаликда Сурхондарё вилоят суди жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъати томонидан кўриб чиқилиб, биринчи босқич суди ҳукми судланувчиларнинг жиноий ҳаракатларини тўғри квалификация қилиб, уларга нисбатан жазо тури ва миқдорини белгилашда, айбдорларнинг шахсига, шунингдек жазони енгиллаштирувчи ва оғирлаштирувчи ҳолатларига мувофиқ ҳолатларига, шахсларини, содир этилган жиноятнинг хусусияти ва ижтимоий хавфлилик даражасини эътиборга олиб, қилмишларига мувофиқ озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланиб, қонуний, адолатли ва асосли тўхтамга келган, деб хулоса қилинган ҳамда суд ҳукмини ўзгаришсиз, келтирилган апелляция шикоятларини қаноатлантирмасдан қолдирилган.     

Инсоннинг шахсий ҳуқуқи ва эркинлиги бу ҳар бир шахснинг Конститутцияда белгилаб қўйилган ҳуқуқи саналади. Зеро, янги таҳрирда қабул қилинган Ўзбекистон Республикаси Конститутциясининг 26-моддасида “Инсоннинг шаъни ва қадр-қиммати дахлсиздир. Ҳеч нарса уларни камситиш учун асос бўлиши мумкин эмас. Ҳеч ким қийноққа солиниши, зўравонликка, бошқа шафқатсиз, ғайриинсоний ёки инсон қадр-қимматини камситувчи муомалага ёхуд жазога дучор этилиши мумкин эмас” деб кўрсатилган.

Шу жиҳатдан мазкур нормаларга амал қилган ҳолда “Одам савдоси” каби жиноятларни олдини олиш, бу турдаги жиноятларга қарши кескин курашиш, жамиятда соғлом муҳитни шакллантириш ҳозирги куннинг муҳим устувор вазифаси ҳисобланади.

БОТИР НОРМУРОДОВ,

Сурхондарё вилоят суди судья катта ёрдамчиси

Cурхондарё вилоят суди вилоят судларидаги бўш иш ўринлар (вакант лавозимлар)га ишга қабул қилиш бўйича танлов эълон қилади!

Лавозим бўйича номзодга қўйилган талаблар:

а) Номзодлар юқори малакали, хорижий тилларни (қоида тариқасида) биладиган, вакант лавозим учун зарур билимга ва бенуқсон обрў-эътиборга эга олий юридик маълумотли Ўзбекистон Республикаси фуқароси бўлиши шарт.

Тақдим этиладиган ҳужжатларнинг рўйхати:

Ариза;
а) номзоднинг маълумотномаси ва яқин қариндошлари тўғрисида маълумотнома;
б) диплом (дипломдан кўчирма)нинг нусхаси, чет элда ўқиганлиги тўғрисида дипломга эса, диплом тан олинганлиги ва нострификация қилинганлигини тасдиқловчи гувоҳнома (агарда номзод олий таълим муассасасида ўқиётган бўлса, ўқиш жойидан маълумотнома);
в) номзоднинг паспорт нусхаси;
г) меҳнат дафтарчаси нусхаси (биринчи марта ишга кираётган шахслар бундан мустасно);
д) хорижий тилни билиш бўйича сертификат (мавжуд бўлса).

Мурожаат учун телефон: 76-228-19-00 (75025)
kadr.oliy@sud.uz

Сурхондарё вилоят суди Кадрлар бўлими

СУДДА ФУҚАРОНИНГ ҚАРЗ МУНОСАБАТИ БЎЙИЧА НИЗОСИ КЎРИБ ЧИҚИЛДИ

Юртимизда суд ҳокимиятига фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилиш учун суд жараёнида тортишув тамойилини тўлақонли жорий этиш, суд фаолиятини тубдан яхшилаш вазифалари белгиланган.

Хусусан, фуқаролик судига даъвогар Алиева Асила (исми ва фамилияси ўзгартирилган) даъво ариза билан мурожаат қилиб, жавобгар Шокирова Шоирага 2022 йил 20 мартда қарз сўраганлиги учун унга 15.000.000 сўм миқдорида қарз берганлиги, қарзни 2023 йил 20 мартга қадар қайтариб бериши лозим бўлганлиги, бу ҳақида тилхат ёзиб берганлиги, ҳозирги кунга қадар қайтариб бермаганлигини кўрсатиб, 15.000.000 сўм қарзини ундириб беришни сўраган.

Аниқланишича, 2022 йил 20 мартда жавобгар Шокирова Шоира даъвогар Алиева Асиладан 15.000.000 сўм қарз олган, Шокирова Шора 2022 йил 20 мартда ёзган тилхатида қарзини 2023 йил 20 мартга қадар қайтаришини қайд этган.

Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 732-моддасига кўра, қарз шартномаси бўйича бир тараф (қарз берувчи) иккинчи тарафга (қарз олувчига) пул ёки турга хос аломатлари билан белгиланган бошқа ашёларни мулк қилиб беради, қарз олувчи эса қарз берувчига бир йўла ёки бўлиб-бўлиб, ўшанча суммадаги пулни ёки қарзга олинган ашёларнинг хили, сифати ва миқдорига баравар ашёларни (қарз суммасини) қайтариб бериш мажбуриятини олади. Қарз шартномаси пул ёки ашёлар топширилган пайтдан бошлаб тузилган ҳисобланади.

Шокирова Шоира томонидан ёзилган тилхат қарз шартномасининг тузилганлигидан далолат беради.

Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 735-моддасига кўра, қарз олувчи олинган қарз суммасини қарз шартномасида назарда тутилган муддатда ва тартибда қарз берувчига қайтариши шарт. Агар қарз суммасини қайтариш муддати шартномада белгиланган бўлмаса, қарз олувчи уни қарз берувчи қарзни қайтариш ҳақида талаб қўйган кундан бошлаб ўттиз кун мобайнида қайтариши керак.

Шокирова Шоира олган қарзини Алиева Асилага белгиланган муддатда қайтармаган.

Шу сабабли, суд томонидан Шокирова Шоиранинг ҳисобидан Алиева Асиланинг фойдасига 15.000.000 сўмни ундириш ҳақида ҳал қилув қарори қабул қилиниб, Алиева Асиланинг ҳуқуқлари тикланди.

Хулоса қилиб айтганда, қонун устуворлигини таъминлаш, инсон ҳуқуқ ва манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш одил судловнинг асосий мезони ҳисобланади.

ЗАРИФ ХЎЖАМУРОТОВ,

Сурхондарё вилоят суди фуқаролик ишлари бўйича судяси

Skip to content