Ўзбекистон Республикасининг 2017 йил 3 январдаги “Коррупцияга қарши курашиш тўғрисида”ги Қонунинг мазмун-моҳияти.

Инсон умри давомида жамиятда ижтимоий фойдали фаолият билан шуғулланар экан, бу жараёнда унинг шахсий манфаатлари билан халқ манфаатлари тўқнаш келиши табиий ҳолатдир. Бундай вазиятда миллат келажагини, давлат ва жамият манфаатларини ҳамда виждонини ўзининг нафсидан, мол-дунёга бўлган хой-ҳавасларидан, умуман, ўз манфаатларидан устун қўймай туриб Ватан равнақига ҳисса қўшиб бўлмайди. Бунинг учун инсонда юксак маънавият ва унинг негизида юксак ҳуқуқий маданият шаклланган бўлиши керак.

Бироқ, инсоннинг ана шундай олий мақсадларга бўлган интилишига тўсиқ бўлувчи ва унга хавф солувчи бир иллат борки, у “коррупция” деб аталади.  Коррупция халқона тилда содда қилиб айтганда, инсонни ўз нафси йўлида хизмат ёки мансаб мавқеидан фойдаланиб моддий наф ёки номоддий манфаат кўришидир.

Ушбу иллатга қарши кескин курашмай туриб давлат ва жамиятни ривожлантириш мумкин эмаслигини кундалик хаётнинг ўзи исботлаб берди. Шу боисдан, 2017 йил 3 январда “Коррупцияга қарши курашиш тўғрисида” Ўзбекистон Республикасининг Қонуни қабул килинди. Ушбу қонуннинг асосий мақсади ҳам коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги муносабатларни  тартибга солишдан иборатдир.

Коррупция (лот. Corrumpere — бузмоқ) термини одатда мансабдор шахслар томонидан унга берилган мансаб ваколатлари ва ҳуқуқлардан ўзларининг шахсий манфаатларини кўзлаб қонунчилик ва аҳлоқ қоидаларига  зид равишда фойдаланишини англатади.

 Мазкур қонунда коррупция тушунчасига қуйидагича таъриф берилган бўлиб, коррупция – шахснинг ўз мансаб ёки хизмат мавқеидан фойдаланиб ўзиниг шахсий манфаатларини ёхуд ўзга шахсларнинг манфаатларини кўзлаб моддий ёки номоддий манфаат олиш мақсадида қонунга хилоф равишда фойдаланиши, худди шунингдек, бундай нафни қонунга хилоф равишда тақдим этишдир.

Ушбу қонуннинг қабул қилиниши билан коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги давлат сиёсатининг асосий йўналишлари белгилаб берилди. Унга кўра жамиятда аҳолининг ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий маданиятини юксалтириш, коррупцияга қарши муросасиз муносабатни шакллантириш, давлат ва жамият ҳаётининг барча соҳаларида коррупцияни олдини олишга доир чора тадбирларни амалга ошириш, коррупцияга оид ҳуқуқбузарликларни ўз вақтида аниқлаш, уларга чек қўйиш, унга имкон берувчи сабаблар ва шарт шароитларни бартараф этиш, коррупцияга оид ҳуқубузарликларни содир этганлиги учун жавобгарликнинг муқарралиги принципини таъминлашдан иборатдир.

Шунга кўра коррупцияга қарши курашиш бўйича фаолиятини амалга оширувчи давлат органлари билан  унда иштирок этувчи органлар ҳамда ташкилотларнинг фаолиятини мувофиқлаштириш мақсадида Коррупцияга қарши курашиш бўйича республика Идоралараро комиссияси ташкил этилди.

Коррупция нафақат суд тизими, балки жамият танасидаги ярага айланиб улгургани  ҳеч кимга сир эмас. Судлар адолат қўрғонига айланиши шарт қилиб қўйилган экан,  тизимда бу балонинг ҳатто ҳиди сезилмаслиги керак.

Руҳий  тарбия омиллари ҳар қандай иллатга, жумладан, коррупцияга қарши курашда муҳим фактор ҳисобланади. Зеро, ҳар қандай иллатга қарши курашишни инсон аввало ўзидан бошламоғи лозим.  Қолаверса, донишманд ҳамзамонимиз тўғри таъриф берганидек,  ҳалоллик вакцияси, бу – харомдан хазар деганидир!

Жамоатчилик, айниқса маҳалла аҳли, қишлоқ фуқаролар йиғинлари, фуқаролар билан бўладиган очиқ мулоқотларда коррупция-порахўрлик иллатининг зарарли оқибатларини тушунтириб, тарғибот ишларини амалга оширишда тизимли дастурлар қабул қилиб, унда қонунларни ҳурмат қилиш, акс ҳолда жазо муқаррар эканлигини тушунишлари лозим.

Судлар томонидан одил судловни амалга ошириш соҳасида  фаолият олиб борувчи судья ва суд ходимларининг ҳам коррупцияга оид жиноятларни  содир этишлари ачинарли ҳолат албатта. Шу каби салбий ҳолатларни олдини олиш, судьянинг суд ҳокимиятининг мустақиллиги принципига бўлган ишончини янада орттириш, суд ҳокимятини нуфузини ошириш, фуқароларнинг судга бўлган ишончини орттиришни таъминлаш мақсадида, Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев
2017 йилда судьялар билан тарихий учрашув ўтказган. Бу учрашув давомида Президентимизнинг “Судьянинг дилида поклик, тилида ҳақиқат, онгида адолат бўлиши керак” дея айтган сўзлари ҳар бир судьянинг амалий фаолиятидаги дастуриламал бўлиши шарт.

Қайсики судья ўз хизмат вазифаларини бажариш чоғида кўнгли дили пок бўлиб, тили ҳақиқатдан ўзга нарсани сўзламаса, онгида ўз нафсини, ўз манфаатини давлат ва жамият, халқ манфаатидан устун қўйишни ўйламаса, у чинакам адолатни юзага чиқарган бўлади.

Суд ишларини юритишда шаффофликни таъминлаш, миллий электрон суд тизимининг жорий этилиши эса адолатни таъминлашнинг мезонларидан ҳисобланади. Адолат – хукмрон, қонун – устувор бўлган мамлакат барқарордир. Зеро, соҳибқирон Амир Темур давлатни бошқаришда “Куч-адолатда” тамойилига қатъий амал қилган. Адолат ҳар нарсадан устун бўлган Темурийлар давлатининг қудрати дунёни ларзага келтирганига тарих гувоҳлик беради.

Шундай экан, коррупция мавжуд бўлган ҳар қандай давлат бошқарувида, ҳар қандай жамиятнинг хаётида ривожланиш тараққиёт бўлмаслиги аниқ. Зеро Коррупция – миллатнинг заволи дейилиши бежизга эмас.

Албатта, жонажон Ўзбекистонимизнинг равнақи, истиқболи бахту-камоли учун ҳар биримиз бу иллат билан муросасиз курашишимиз шарт ва зарур.

Бир сўз билан айтганда, суд тизимини мутлақо коррупциясиз соҳага айлантиришга эришиш учун ҳаммамиз барча чора ва имкониятларни ишга солишимиз лозим.

Жамшид Хомидов

Сурхондарё вилоят суди раиси ўринбосари – иқтисодий ишлар бўйича судлов ҳайъати раиси

“ХАВФСИЗ ЙЎЛ ВА ХАВФСИЗ ПИЁДА”

Сўнгги йилларда Республикамиз ҳудудида содир этилаётган йўл-транспорт ҳодисалари ва автоҳалокатлар ҳар қачонгидан бир қадар муаммоли ва аянли тус олиб бормоқда.

Масаланинг долзарблиги ва хавотирлилиги шундаки, бунда кўплаб инсонлар ўлими, оғир тан жароҳатлари юзага келмоқда.

Хусусан, шу масалада 2022 йил 11 февраль куни давлатимиз раҳбари раислигида ўтказилган “Йўлларда инсон хавфсизлигини кучайтириш чора-тадбирлари” тўғрисидаги махсус видеоселектор йиғилишида сўнгги йилларда республикамиз йўлларида содир бўлаётган автоҳалокатлар сони бирмунча ортганлиги ва тинимсиз ортиб бораётгани куюнчаклик билан қайд этилиб, бу давлатмиз миқёсида алоҳида ташвиш уйғотаётганлиги, чунки автоҳалокатлар натижасида юзага келаётган ўлим сонлари коронавирус пандемияси оқибатида юз бераётган ўлимлар сонидан ҳам юқори бўлаётганлиги, бу эса автотранспорт воситалари бошқаруви ва ҳаракатланиши  билан боғлиқ тизимни тубдан ислоҳ қилиш масалаларини ҳал этишни талаб этаётгани таъкидланди.

Шунингдек, Президентимиз ташаббуси билан бу йил барча ҳудудларда “Хавфсиз йўл ва хавфсиз пиёда” умуммиллий дастури ҳамда автомобилни тартибсиз бошқариб, бошқа ҳайдовчиларга халақит қилганлик учун алоҳида “йўл безорилиги” деган янги жавобгарлик турлари қонунчиликка киритилиши, шу билан бирга бундан буён ҳайдовчиликка ўқитиш ва гувоҳнома бериш бўйича янги тизим яратилиши борасида таклифлар илгари сурилди ва мутасадди раҳбарларга қатъий топшириқлар берилди.

Суд амалиётини таҳлил қиладиган бўлсак, жиноят ишлари бўйича Қумқўрғон туман суди томонидан биргина ўтган 2021 йилда Ўзбекистон Республикаси ЖКнинг 266-моддаси бўйича 19 нафар шахсга нисбатан 19 та жиноят ишлари судда мазмунан кўриб чиқилган бўлиб, шундан 6 та ҳолатда инсонлар ўлими юз берган. Албатта, айбдор шахсларга нисбатан қилмишига яраша қонунда белгиланган жазо чоралари кўрилиб, жиноятнинг сабаблари ва унга имкон берган шарт-шароитларни бартараф қилиш борасида хусусий ажримлар чиқариш йўли билан муносабат билдириб борилмоқда.

Бироқ, масаланинг ўта долзарблигини ёдда тутган ҳолда келгусида йўл-транспорт ҳодисалари ва автоҳалокатлар юз беришининг олдини олиш, ушбу соҳадаги ҳуқуқбузарликлар содир этилишини кескин камайтириш борасида ҳар биримиз ўзимизнинг масъул эканимизни ҳис қилган ҳолда кенг жамоатчилик иштирокида курашмоғимиз талаб этилади.

Отабек Эргашев   

    Жиноят ишлари бўйича Қумқўрғон туман суди раиси 

Одам савдоси, хусусан чақалоқ савдосига қарши курашиш

Бугунги кунга келиб асримизнинг жиддий муаммосига айланган одам савдосига қарши кураш халқаро, минтақавий, кўп ва икки томонлама муносабатларни талаб этмоқда. Ҳозирга қадар жиноятчиликнинг ушбу турига қарши курашиш ва унинг олдини олиш мақсадида Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг бир қатор халқаро тавсиявий ва мажбурий характерга эга ҳужжатлари қабул қилинган бўлиб, улар доирасида ушбу хавфга қарши дунё миқёсида тегишли чора-тадбирлар кўрилмоқда.

«Одам савдосига ва учинчи шахслар томонидан танфурушликдан фойдаланишга қарши кураш тўғрисида»ги Конвенция (1949), «Қуллик ва қул савдосини, қулликка ўхшаш институтлар ва одатларни бекор қилиш тўғрисида»ги қўшимча Конвенция (1956), «Трансмиллий уюшган жиноятчиликка қарши кураш ҳақида»ги Конвенцияни тўлдирувчи «Одамлар, айниқса, аёллар ва болалар савдосини тўхтатиш, олдини олиш ва унинг учун жазо тўғрисида»ги баённома (2000) бу борада дастурий ҳужжат вазифасини ўтамоқда.

Одам савдосига қарши курашиш юзасидан давлатлараро ҳамкорликни кучайтириш мақсадида 2005 йили МДҲ доирасида «Одам савдосига қарши курашиш соҳасида ҳамкорликни кучайтириш тўғрисида»ги келишув,
2006 йилда саккиз аъзо мамлакат доирасида «Одам савдосига қарши курашнинг 2007–2010 йилларга мўлжалланган дастури» қабул қилинган эди.

Афсуски, дунё бўйлаб шунча кенг қамровли фаолият, тегишли тарғибот-ташвиқот олиб борилишига қарамай, ҳар йили миллионлаб инсонлар «замонавий қуллик», яъни одам савдоси қурбонига айланмоқда. Улар орасида аёллар, кексалар, ҳатто ёш болалар ҳам борлиги ачинарли. Ушбу жиноятнинг ривожланишига туртки бўлаётган асосий омиллардан бири одамларнинг чет элга бориш ва ишга жойлашиш ҳақида етарли маълумотга эга эмаслигидир. Ачинарлиси, ўзга давлат, бегона бир муҳитга тушиб қолганлар мўмай даромад илинжида оғир жисмоний меҳнатга ёлланмоқда, аёллар эса тубан ва фаҳш ишларга мажбур этилмоқда.

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг маълумотига кўра, дунёда ҳар йили тахминан 2 миллион 700 минг киши одам савдосининг қурбонига айланмоқда. Халқаро экспертларнинг баҳолашича, ушбу жиноятчилик натижасида олинаётган йиллик даромад миқдори 7 миллиард АҚШ долларидан ошиб кетган. Ташвишланарлиси, одам савдоси жиноятидан жабрланганларнинг 80 фоизи аёл ва болалардир. Ҳар йили дунё бўйича 600–800 минг нафар аёл ва болалар алдов йўли билан хорижий мамлакатларга олиб кетилиб, сотиб юборилмоқда.

Одам савдоси – куч билан таҳдид қилиш ёки куч ишлатиш ёхуд бошқа мажбурлаш шаклларидан фойдаланиш, ўғирлаш, фирибгарлик, алдаш, ҳокимиятни суиистеъмол қилиш ёки вазиятнинг қалтислигидан фойдаланиш орқали ёхуд бошқа шахсни назорат қилувчи шахснинг розилигини олиш учун уни тўловлар ёки манфаатдор этиш эвазига оғдириб олиш орқали одамлардан фойдаланиш мақсадида уларни ёллаш, ташиш, топшириш, яшириш ёки қабул қилиш. Одамлардан фойдаланиш бошқа шахсларнинг фоҳишалигидан фойдаланишни ёки улардан шаҳвоний фойдаланишнинг бошқа шаклларини, мажбурий меҳнат ёки хизматларни, қуллик ёки қулликка ўхшаш одатларни, эрксиз ҳолат ёхуд инсон аъзолари ёки тўқималарини ажратиб олишни англатади.

Ўтган асрдан йигирма биринчи асрга трансмиллий ташкилий жиноятчиликнинг учта энг хавфли тури «мерос» бўлиб ўтди. Уларнинг биринчиси – халқаро терроризм ва дин ниқоби остидаги зўравонлик руҳи, куч ишлатиш, яъни экстремистик, фундаменталистик, сепаратистик хуружлар, иккинчиси – наркобизнес ёки нарко-траффик билан шуғулланаётган жиноий уюшмалар, учинчиси – одам савдоси билан шуғулланувчи йирик-йирик жиноятчи ташкилотларнинг йилдан-йилга кучаяётганидир.

2020 йил 17 август куни президент Шавкат Мирзиёев томонидан янги таҳрирдаги «Одам савдосига қарши курашиш тўғрисидаги» қонун имзоланди.

Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати томонидан 2008 йил
29 августда «Одам савдосига қарши курашиш тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси қонуни қабул қилиниши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг Жиноят кодексига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги қонуни маъқулланиб, амалдаги Жиноят кодекси
135-моддасининг янги таҳрири қабул қилинди ва ушбу модда мазмун ва моҳият жиҳатдан тубдан такомиллаштирилди.

Ушбу модданинг аввалги номи «Одамлардан фойланиш учун уларни ёллаш» деган таҳрирда белгиланган эди. Жиноят кодекси 135-моддасининг аввалги таҳририда фақатгина одамлардан фойдаланиш учун уларни ёллаш учун жавобгарлик белгиланган бўлиб, халқаро ҳуқуқий ҳужжатларда белгиланган одам савдоси билан боғлиқ жиноий қилмишларнинг барчасини комплекс тарзда қамраб олмас эди. Шу сабабли, у шахснинг ҳуқуқ ва эркинликларини, шаъни ва қадр-қимматини тўлиқ  муҳофаза қилишга имкон бермас эди.

Ушбу жиноят бошқа жиноятлар билан биргаликда содир этилганда, жиноятлар жами тариқасида квалификация қилинади.

Мазкур қилмишларнинг ижтимоий хавфлилик даражаси юқори эканлиги, жамият аъзоларининг соғлиғи, ҳаёти ва бошқа ҳуқуқларига тажовуз қилиниши, айниқса ёшларнинг ахлоқига салбий таъсир кўрсатиши эътиборга олиниб, жазо чоралари ҳам кучайтирилди.

Одам савдосига қарши курашишда аҳоли, айниқса ёшлар ўртасида ушбу иллатнинг хавфи ва оқибатлари ҳақида тушунтириш олиб бориш, фуқароларни бу борада вазиятдан огоҳ этиш ҳамда хабардорлигини таъминлаш муҳим аҳамият касб этади.

Бугунги кунда ушбу мавзуга бағишланган давра суҳбатлари, конференция, илмий амалий анжуманлар ўтказилиб келинмоқда, аҳолининг бу борада ҳуқуқий саводхонлигини ошириш мақсадида фойдаланиш учун қулай бўлган ўқув услубий қўлланмалар нашр этилиб тарқатилмоқда.

Одам савдосини олдини олиш учун кенг жамоатчилик билан ҳамкорликда тарғибот ва ташвиқот ишларини янада жадаллаштириш, маҳалаларда фаолият кўрсатаётган диний- маърифат ва маънавий-аҳлоқий тарбия масалалари бўйича маслаҳатчилар имкониятларидан самарали фойдаланиш, шунингдек хотин-қизларнинг ижтимоий муҳофазаси, уларнинг ҳуқуқлари ҳимоясини таъминлаш ишларини кучайтириш зарур.

Қайд этиш лозимки Республикамизда фуқароларнинг хорижда меҳнат қилишини ташкил этишга доир ҳуқуқий асослар яратилган бўлиб, улардаги асосий талаблардан бири – бу  хорижга юборилиши кўзда тутилаётган фуқароларнинг муайян давлат ҳудудида ижтимоий ҳимоясининг таъминланиши, барча ижтимоий кафолатлар ва тиббий суғуртанинг мавжудлигидир.

Одам савдосидан жабрланганларни ижтимоий реабилитация қилиш бугунги кунда долзарб вазифалардан бири ҳисобланади.

Ўзбекистон Республикасининг «Одам савдосига қарши курашиш тўғрисида»ги Қонунга кўра, одам савдосидан жабрланганларга зарур ёрдам кўрсатиш ҳамда уларни ҳимоя қилиш, шунингдек уларнинг одам савдосига қайта жалб этилиши хавфининг олдини олиш мақсадида идентификация қилинади.

Шунингдек, қонунда одам савдосидан жабрланганларни ижтимоий реабилитация қилиш ва мослашувини таъминлаш тартиби белгиланиб, улар, жумладан, қуйидагиларни ўз ичига олади:

-ихтисослаштирилган муассасаларга жойлаштириш даврида моддий ёрдам кўрсатишни;

-вақтинчалик уй-жой, озиқ-овқат, санитари-гигиена воситалари билан, зарур ҳолларда эса кийим-бош, пойабзал ва бошқа зарур ашёлар билан таъминлашни;

-ишга жойлашишда, таълим олишда, касбий жиҳатдан йўналтиришда ва касбга тайёрлаш ҳамда қайта тайёрлашда ёрдам кўрсатишни;

-ижтимоий жиҳатдан қайта интеграцияга, шу жумладан қариндошларни излашида ёрдам кўрсатишни.

Шу билан бирга, одам савдосидан жабрланганлар тўғрисидаги ҳамда уларга нисбатан содир этилган ҳолатлар ҳақидаги ахборот, шунингдек кўрилган хавфсизлик чоралари тўғрисидаги маълумотлар ошкор этилмаслиги белгиланди.

Ўзбекистон Республикасида олиб борилаётган барча ислоҳотлардан кўзланган асосий мақсад – инсон, унинг ҳаёти, эркинлиги, шаъни, қадр-қиммати ва бошқа дахлсиз ҳуқуқларини олий қадрият сифатида эъзозлашдир.

Шундай экан, трансмиллий хусусият касб этган, яъни ҳудуд ва чегара танламас жирканч иллат – одам савдосига қарши кескин кураш олиб бориш барчамизнинг муҳим вазифамиздир.

Одил Нормаҳматов

Сурхондарё вилоят суди раиси ўринбосари – жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъати раиси

Г Е Н Д Е Р      Т Е Н Г Л И Г И.

Барчага маълум, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 2015-йилнинг сентябрида Барқарор ривожланиш бўйича ўтказилган саммитида қабул қилинган 70-сон резолютсиясига мувофиқ, шунингдек, 2030-йилгача бўлган даврда БМТ Глобал кун тартибининг Барқарор ривожланиш мақсадларини изчил амалга ошириш бўйича тизимли ишларни ташкил этиш мақсадида, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси “2030-йилгача бўлган даврда барқарор ривожланиш соҳасидаги миллий мақсад ва вазифаларни амалга ошириш чора-тадбирлари тўғрисида” қарор қабул қилди.

Шу билан бирга, Ўзбекистон Барқарор ривожланишнинг Бешинчи мақсадини амалга ошириш доирасида “Гендер тенгликни таъминлаш ҳамда барча хотин-қизларнинг ҳуқуқ ва имкониятларини кенгайтириш”га оид тўққизта вазифани ишлаб чиқди.

Бешинчи мақсаднинг вазифаларига (Гендер тенглик) мувофиқ, 2030-йилга келиб барча хотин-қизларга нисбатан камситишларнинг ҳар қандай шаклига барҳам бериш, сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий ҳаётда қарорлар қабул қилишнинг барча даражаларида аёлларнинг тўлиқ ва самарали иштирокини ва етакчилик қилиш учун тенг имкониятларни таъминлаш зарур. Бундан ташқари, ушбу мақсад давлатнинг турли даражаларида Давлат дастурларини қабул қилиш жараёнида гендер тенглик тамойилларини жорий қилишни ўз ичига олади.

Сўнгги йилларда гендер тенгликни таъминлаш, аёлларнинг ижтимоий ва сиёсий ҳаётдаги ролини ошириш бўйича ишлар бир неча йўналишларда олиб борилмоқда:

• аёллар ҳуқуқлари тўғрисидаги қонун ҳужжатларини такомиллаштириш;

• аёлларни ҳимоя қилишнинг институтсионал асосларини такомиллаштириш;

• аҳолининг гендер тенглик ва аёллар ҳуқуқлари тўғрисида хабардорлигини ошириш;

• ҳуқуқни қўллаш амалиётида уларга риоя этилишини таъминлаш учун масъул мансабдор шахсларни тегишли ҳуқуқий меъёрлар асосида ўқитиш.

Ўзбекистонда бир қатор қонун ҳужжатлари, жумладан, Президентнинг хотин-қизлар ҳуқуқларини таъминлаш, хусусан, гендер тенглиги ва аёлларни зўравонлик ва зулмдан ҳимоя қилиш, аёллар тадбиркорлигини ривожлантириш мақомини кучайтириш тўғрисидаги фармон ва қарорлари қабул қилинган.

Гендер тенглигини жорий қилиш нуқтайи назаридан таълимдаги ижобий силжишларни алоҳида таъкидлаш керак. Яъни, 2017-йилдан бошлаб аксарият олий ўқув юртларида турли мутахассисликлар бўйича сиртқи бўлимлар фаолияти тикланди. Таълимнинг ушбу шакли ёш аёлларга болаларни парвариш қилиш ва бошқа оилавий мажбуриятларни бажаришга халал қилмасдан олий маълумот олиш имкониятини беради.

Фурсатдан фойдаланиб, Президент Шавкат Мирзиёйевнинг 2019-йил июн ойида Олий Мажлис Сенатидаги нутқидан иқтибос келтиришни ўринли деб биламан:

“Мени кишиларимизнинг онгида пайдо бўлган стереотип кўп ўйлантиради. Одатда биз аёлни авваламбор она, оила қўрғонининг қўриқчиси сифатида ҳурмат қиламиз. Бу, шубҳасиз, тўғри. Аммо бугун ҳар бир аёл оддий кузатувчи эмас, балки мамлакатда амалга оширилаётган демократик ўзгаришларнинг фаол ва ташаббускор иштирокчиси ҳам бўлиши керак”.

Шу куни Президентнинг таклифига биноан, мамлакат тарихида илк бор Сенат раислигига аёл киши – Танзила Норбоева сайланди. Маълумки, Норбоева хоним Ўзбекистон Республикаси Бош вазирининг ўринбосари, Ўзбекистон Хотин-қизлар қўмитаси раиси бўлиб ишлаган.

Мазкур соҳадаги қонунчилик чораларига тўхталадиган бўлсак, Ўзбекистонда хотин-қизлар ҳуқуқларини таъминлаш ва ҳимоя қилишнинг ҳуқуқий асосларини янада такомиллаштириш мақсадида 2019-йил сентябр ойида “Хотин-қизлар ва эркаклар учун тенг ҳуқуқ ҳамда имкониятлар кафолатлари тўғрисида”ги ҳамда “Хотин-қизларни тазйиқ ва зўравонликдан ҳимоя қилиш тўғрисида”ги Қонунлар қабул қилинди. БМТнинг деярли барча агентликлари, жумладан БМТ Тараққиёт Дастури, БМТ Аҳолишунослик жамғармаси (ЮНФПА), БМТ Болалар жамғармаси (ЮНИСЕФ), БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий комиссари бошқармаси, БМТнинг Наркотик моддалар ва жиноят бошқармаси, Халқаро миграция ташкилоти ушбу икки қонун бўйича ўз изоҳ ва таклифларини беришди.

Гендер тенглик бўйича институтсионал чораларга келсак, айни пайтда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Сенати таркибида аёллар ҳуқуқларини таъминлаш ва камситишнинг ҳар қандай шаклига барҳам бериш бўйича миллий қонунчиликда халқаро стандартларни уйғунлаштириш билан шуғулланувчи янги Хотин-қизлар ва гендер тенглик масалалари қўмитаси ташкил қилинган. Бундан ташқари, меҳнатга оид ҳуқуқларнинг кафолатлари ва қўллаб-қувватлашни янада кучайтириш, уйдаги зўравонлик қурбонларига ёрдам бериш мақсадида Зўрлик ишлатишдан жабр кўрган шахсларни реабилитатсия қилиш ва мослаштириш ҳамда ўз жонига қасд қилишнинг олдини олиш республика маркази ва Хотин-қизлар тадбиркорлиги маркази, Ҳукумат ҳузуридаги “Оила” илмий-амалий тадқиқот маркази каби янги тузилмалар ташкил топди.

Мазкур янги ташкил этилган барча институтсионал механизмлар Ўзбекистон Хотин-қизлар қўмитаси билан биргаликда БМТ Конвенсиясига мувофиқ аёллар ҳуқуқлари, гендер тенглиги ва хотин-қизларга нисбатан камситишларга барҳам беришнинг ягона яхлит механизмига айланиши масаланинг муҳим томонидир.

Таъкидлаш жоиз, қабул қилинган норматив-меъёрий ҳужжатлар ва амалий чора-тадбирлар Ўзбекистоннинг гендер сиёсати соҳасидаги муҳим қадамидир ва у қонунчилик ҳамда амалиётнинг халқаро меъёр ва стандартларига тўлиқ мос келади, шу билан бирга, уларнинг бир қисми БМТнинг инсон ҳуқуқлари бўйича идоралари тавсияларига асосланган.

Айниқса, “Хотин-қизларни тазйиқ ва зўравонликдан ҳимоя қилиш тўғрисида”ги Қонуннинг қабул қилиниши муҳим аҳамият касб этди. Ушбу Қонун кўп йиллик муҳокамалардан сўнг қабул қилинди. Қонун оиладаги зўравонлик қурбонларига ёрдам бериш, уларга бошпаналар ажратиш, ишонч телефонлари ва нафақат жисмоний зўравонлик, балки психологик ёки иқтисодий жиноятлар бўйича мажбурий жавобгарликка тортиш орқали аёлларни ҳимоя қилиш учун асосдир. Бундай чоралар, хусусан, БМТнинг инсон ҳуқуқлари бўйича идоралари томонидан узоқ вақт давомида тавсия қилиб келинган.

Гендер сиёсатининг мониторинги ва самарадорлигини баҳолаш соҳасида www.гендер.стат.уз сайтида қўшимча 54 та гендер кўрсаткичларини киритиш орқали муҳим ўзгаришлар рўй берди.

Шу билан бирга, ушбу йўналишда давомий изчил ишларни амалга ошириш талаб этилади. Бу ерда нафақат қабул қилинган кўрсатмалар, балки уларнинг халқаро мажбурият ва стандартларга мувофиқлиги, жойларда ўз вақтида ва аниқ бажарилиши ҳам муҳим ахамиятга эга.

Шу маънода, сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий ҳаётда қарорлар қабул қилишнинг барча даражаларида аёлларнинг тўлиқ ва самарали иштирок этишини таъминлаш бўйича ишларни изчил давом эттириш зарур.

Бинобарин, “Хотин-қизлар ва эркаклар учун тенг ҳуқуқ ҳамда имкониятлар кафолатлари тўғрисида”ги ва “Хотин-қизларни тазйиқ ва зўравонликдан ҳимоя қилиш тўғрисида”ги Қонунларнинг бажарилишини таъминлаш учун “Йўл хариталари”ни қабул қилиш режалаштирилган. Бундан ташқари, Гендер тенглиги бўйича миллий стратегияни қабул қилиш режаси ҳам мавжуд. БМТ агентликлари гендер тенглик ва камситмаслик масалаларида, шу жумладан махсус ҳужжатларни режалаштириш, ишлаб чиқиш ва амалга ошириш, янги кодексларнинг махсус қоидаларини – жиноий, протсессуал ва ижро этувчи босқичларни ишлаб чиқишда бундан кейин ҳам кўмак беришга тайёр.

Шунингдек, қабул қилинаётган у ёки бу даражадаги ҳужжатларнинг аёллар ва эркаклар учун бир меъёрда бўлишига эришиш учун қонунчиликнинг гендер экспертизасини ўтказиш мажбурийлигини таъминлаш муҳимдир.

Ўз навбатида, бизнес инкубаторлари билан бир қаторда, аёлларни таълим ва фан соҳасида рағбатлантириш, шунингдек, СТЕМ (Фан, технология, муҳандислик, математика) лабораториялар яратиш орқали уларни табиий ва техник фанлар соҳасига жалб қилиш чораларини кўриш зарур. Бу, ўз навбатида, аёлларнинг бандлигини, замонавий меҳнат бозорида рақобатбардошлигини оширишга ёрдам беради.

Қабул қилинаётган чора-тадбирлар мамлакатнинг барча ҳудудлари ва хотин-қизларнинг барча тоифаларини қамраб олиши керак. Хусусан, 2030-йилгача бўлган даврда БМТ Глобал кун тартибининг Барқарор ривожланиш мақсадларини изчил амалга ошириш кун тартибидаги тамойилларни, айниқса, “ҳеч кимни ортда қолдирмаслик” тамойилини ҳисобга олган ҳолда, ҳар хил камситиш шаклларига мойил бўлган хотин-қизларнинг ҳолатига алоҳида эътибор қаратиш долзарб масаладир. Бу ерда мамлакатнинг чекка ҳудудларидаги қишлоқлардаги хотин-қизларга, этник озчилик гуруҳлари, ногиронлар, ОИВ/ОИТСга чалинган аёллар, озодликдан маҳрум қилиш ва чеклаш жойларидаги хотин-қизларга (шу жумладан қамоқхоналар, пансионатлар, қариялар уйлари ва руҳий касалликлар шифохоналари), инсон ҳуқуқлари ҳимоячилари, фуқаролиги бўлмаган шахслар ва қочқинларга асосий эътибор қаратилади.

Айни пайтда БМТнинг Ўзбекистондаги агентликлари ўртасидаги ҳамкорлик доирасида гендер масалалари бўйича махсус гуруҳ фаолияти Йўлга қўйилган бўлиб, унинг таркибига БМТнинг деярли барча агентликлари вакиллари киритилган. Масалан, юқорида қайд этилган Қонунларга берилган тавсиялар ҳали лойиҳа пайтида гуруҳ ишининг бир қисми эди. Ушбу гуруҳ фаолияти мисолида БМТ агентликлари бошқа қонун ҳужжатларини ишлаб чиқишда ёрдам беришга доим тайёр.

Бундан ташқари, конференция, видеоролик, Ўзбекистон Хотин-қизлар қўмитаси қошидаги юридик клиника, ижтимоий тармоқлар каби турли форматларда аёллар муаммолари тўғрисида хабардорликни ошириш бўйича кўплаб тадбирлар кун тартибидан жой олган. Бу борада “Тараққиёт стратегияси маркази ва бошқа нодавлат ташкилотлар билан ҳам фаол ҳамкорликда иш олиб борилмоқда.

Ўз навбатида, Ўзбекистондаги БМТнинг жамоаси айни пайтда барча миллий ҳамкорлар ва бошқа манфаатдор томонларнинг кенг маслаҳатлашувлари билан ишлаб чиқилаётган “2021-2025-йилларга мўлжалланган Барқарор ривожланиш ҳамкорлик дастури” доирасида гендер тенгликни таъминлаш учун мамлакатга ҳар томонлама ёрдам беришда давом этади.

Дилором Алмуратова

Сурхондарё вилоят суди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати судьяси

“Хусусий мулк дахлсизлиги ва ҳимояси кафолатлари” 

Ўзбекистон  Республикаси Конституциясида Ўзбекистон иқтисодиётининг негизини хилма-хил шакллардаги мулк ташкил этиши, барча мулк шаклларининг тенг ҳуқуқлилигини ва ҳуқуқий жиҳатдан баб-баравар муҳофаза этилиши, хусусий мулк бошқа мулк шакллари каби дахлсиз ва давлат ҳимоясидалиги, мулкдор мулкига ўз хоҳишича эгалик қилиши, ундан фойдаланиши ва уни тасарруф этиши белгиланган.

Шу ўринда, мулк ўзи нима?-деган саволга жавоб бериб кетсак.

Мулк ҳуқуқи шахснинг ўзига қарашли мол-мулкка ўз хоҳиши билан ва ўз манфаатларини кўзлаб эгалик қилиш, ундан фойдаланиш ва уни тасарруф этиш, шунингдек ўзининг мулк ҳуқуқини, ким томонидан бўлмасин, ҳар қандай бузишни бартараф этишни талаб қилиш ҳуқуқидан иборатдир. Мулк ҳуқуқи муддатсиздир, яъни мулк эгаси ўзига тегишли бўлган мулкдан абадий фойдаланиши, ўзининг мулк ҳуқуқини ҳохлаган вақтда тасарруф этиши мумкин. Ҳеч ким мулкдорга ўз мулкини эгаллаб туриши, ундан фойдаланиш ва тасарруф этиш учун муддат белгилаш ҳуқуқига эга эмас.

Амалдаги қонун ҳужжатларига кўра, давлат органининг мулкдорга қарашли уй, бошқа иморатлар, иншоотлар ёки экинлар жойлашган ер участкасини олиб қўйиш тўғрисидаги қарори муносабати билан мулк ҳуқуқининг бекор қилинишига қонунларда белгиланган ҳоллар ва тартибдагина йўл қўйилиши, бунда мулкдорга олиб қўйилган мол-мулкка тенг мол-мулк берилиши ва унинг кўрган бошқа зарарлари тўланиши ёки мулк ҳуқуқи бекор қилиниши билан етказилган зарар тўла ҳажмда тўланиши белгиланган бўлсада, кейинги вақтларда  мансабдор шахслар томонидан ғайриқонуний қарорлар, шу жумладан қонун ҳужжатларига мувофиқ бўлмаган ҳужжат чиқарилиши натижасида, фуқаролар ёки юридик шахсларнинг мулкий ҳуқуқлари бузилганлиги ҳолатларини кўплаб учратиш мумкин.

Албатта қонун ҳужжатларига кўра, давлат бузилган хусусий мулк ҳуқуқининг тикланишини ва унинг суд орқали ҳимоя қилинишини кафолатлайди. Мулкдорга етказилган зарарнинг ўрни уни етказган шахс томонидан қонун ҳужжатларига мувофиқ тўла ҳажмда қопланиши керак.

Сўнгги вақтларда судлар томонидан мулкдорга етказилган зарарнинг ўрнини уни етказган шахс томонидан қоплаб бериш орқали, бузилган хусусий мулк ҳуқуқининг тикланишини борасида кўплаб суд қарорлари чиқарилиши орқали, мулкдорларнинг ҳуқуқлари тикланиб келинмоқда.

Бу эса ўз навбатида, хусусий мулк дахлсизлиги ва ҳимояси кафолатларини янада кучайтириш давр тақозоси эканлигини кўрсатмоқда.

Шунинг учун ҳам Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 28 январдаги ПФ-60-сонли Фармони билан тасдиқланган «Ҳаракатлар стратегиясидан — Тараққиёт стратегияси сари» тамойилига асосан ишлаб чиқилган еттита устувор йўналишдан иборат 2022 — 2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегияси ва уни «Инсон қадрини улуғлаш ва фаол маҳалла йили»да амалга оширишга оид давлат дастурида, мулкий ҳуқуқларнинг дахлсизлигини ишончли ҳимоя қилиш ҳамда давлат органларининг мулкий муносабатларга ноқонуний аралашувини чеклаш, хусусий мулк дахлсизлиги ва ҳимояси кафолатларини кучайтириш, мулкий, шу жумладан ер участкасига бўлган ҳуқуқларни сўзсиз таъминлаш, хусусий мулк устуворлигини асосий тамойил сифатида белгилаш, шу жумладан давлат идорасининг расмий маълумотига ишониб мол-мулк сотиб олган шахснинг ҳуқуқини ҳимоя қилиш тизимини жорий этиш орқали мамлакатимизда адолат ва қонун устуворлиги тамойилларини тараққиётнинг энг асосий ва зарур шартига айлантириш борасида асосий мақсад ва  вазифалари белгилаб берилди.

Ушбу ислоҳотлар Ўзбекистон Республикасида хусусий мулк дахлсизлиги ва ҳимояси кафолатларини кучайтириш борасида  мустаҳкам ҳуқуқий асослар яратилишига хизмат қилади.

Сохиб Рахимов         

  Сурхондарё вилоят суди фуқаролик ишлари судлов ҳайъати судьяси

МАСЖИТДАГИ ҚОТИЛЛИК ёхуд нафс ортидаги разолат.

Мукаддас битикларда дин пешволари, домла -имомлар хусусида жуда хаётомуз ва ибратомуз фикрлар зуҳр этилган. Инчунин, айни пайтда ҳам уларнинг дин аҳлини тўгри йўлга бошлаш борасидаги сайи- ҳаракатлари, ҳар бир чиқишлари, таргибот- ташвикот ишларини барча мўмин-у мусулмонлар эътироф этган холда, мусурмончилик коидаларига амал килишга интилади.Таассуфки, шоли курмаксиз булмаганидек, бу хаётда амал ва нафснинг йўриғида юриб, разолатга юз тутган дин  пешволарининг ҳам борлиги бағоят ачинарлидир.

Яқинда бўлган ноҳуш фожиа  юқоридаги фикримизни яна бир карра тасдиқлайди.

Шерободлик (исм- шарифлар ўзгартирилган) Зокир Маматов тумандаги”Нуртепа” маҳалласидаги жомеъ масжитида узоқ йиллар имом лавозимида фаолият юритиб келган. Табиийки, мусулмончилик одатларига кура туй – маросимлар имомларсиз утмайди. Улар одамларнинг яхши ёмон  кунларига бирдек шерик.

Айтиш жоизки, бу диний идора  хайрия- эҳсон ҳисобида фаолият кўрсатиб, фукаролардан тушган маблагларни сарҳисоб килган холда, ходимларнинг ойлик маошларига, шунингдек, жомеъ масжитнинг бошка хайрия ишларига сарфлайди. Шу боис, барча махалла имомлари тўпланган маблагларни ҳисоб – китоб қилиб, туман жомеъ масжити маъмурияти хисобхонасига топширади.

Буни карангки, кейинги пайтларда махалла имоми Зокир Маматов мазкур тартиб қоидаларни четлаб ўтиб, аниқроғи, нафс қутқусига учиб, ахолидан, шунингдек, беш холатда қонуний никоҳ уқиш хисобидан тушган маблагларни туман жомеъ масжитига топширмасдан, ўз эхтиёжи учун ишлатиб юборганлиги махсус текширувлар асносида аён булди. Шундан сўнг, бу каби ножоиз ҳатти -ҳаракатлари туфайли Ўзбекистон мусулмонлари идораси Сурхондарё вилояти вакили  томонидан З. Маматовга берилган буйруқ ва рухсатнома бекор қилиниб, у имомлик вазифасидан озод этилади.

Худди ана шу кундан бошлаб З.Маматовнинг ичида туман жомеъ масжити бош имоми Собир Аллаёров ва бош хисобчиси Шокир Назаровларга нисбатан интиқом пайдо бўлди. Орадан бир хафта ўтгач эса бу ўч алангаси уни қотиллик кўчасига етаклади.

Туман деҳқон бозоридан рўзғор пичогини харид килган З Маматов тўғри туман жомеъ масжитига йул олди. Хайриятки, шу куни бош хатиб ва унинг бош хисобчиси иш юзасидан чикиб кетишган эди. Зокир хар иккаласиням хонасидан тополмагач, масжит ноиби Асқар Бегалиевнинг хонасига кириб жахл отига минган кўйи:

  • Шу куни текширувда сен хам бор эдинг,  нега  мени бадном килиш ва ишдан олиш ниятида ҳулоса ҳужжатларига ҳаттоки, ёрдамчиларимни хам алдаб, кўл кўйдириб олибсан,- дея ўшқира бошлади.

Асқар З. Маматовнинг бу ҳолатидан таажжубланиб, унга масалани тўғри уқтирмокчи бўлди.Бироқ аламзада бўлган собиқ имом инсофга келмади. Ўртадаги ўзаро тортишув ахийри, низога айланди. Шу асно З. Маматовнинг важохати баттар қўзиб, стол устида турган чинни идишни Асқарга отиб юборди. Отилган идишдан бошига жарохат олган Асқар қон оқаётган бошини маҳкам чангаллаганича ташқарига қочиб чиқди. Уни ортидан қувиб чиққан З маматовнинг кўзи шу заҳоти  дарвоза олдида турган жомеъ масжит бош хисобчисининг ўғли, масжит котиби Шавкат Назаровга тушди:

  • Отанг каерда, отангни менга топиб бер деди у ,  –  ўша важохат билан Шавкатга.
  • Отам ишли одам булса, каерга кетганини мен каердан биламан, менга айтиб кетмайди-ку, – деди Шавкат унга жавобан.
  • Менинг ишдан кетишимга отанг айбдор, масжитнинг барча маблағини ўмариб юрган ҳам отанг билан бош имом хатибнинг ўзлари бўлади,- деди Зокир яна ўша жаҳлидан тушмай.

Қисқаси, собиқ имомнинг бу  маломатлари Шавкатнинг ҳамиятига теккан бўлиб, иккаласи ўртасидаги ўринсиз гап –сўзлар бирданига катта жанжалга айланди. Шу пайт Зокирнинг ёдига ёнидаги пичоқ тушди-да, уни  чўнтагидан шартта суғириб олиб, Шавкатнинг дуч келган жойига санча бошлади. Бу мудқиш вокеадан саросимага тушиб колган атрофдагилар Шавкатни Зокирнинг чангалидан қутқазиш учун югурди. Афсуски, кетма – кет урилган пичок зарбидан олган  оғир тан жароҳати боис, Шавкатнинг шифохонага етмасданок жони узилди…

Узоқ давом этган суриштирув ва тергов асносида З. Маматовнинг жиноий килмиши инкор этиб булмайдиган факт ва далиллар билан ўз исботини топди. Жиноят кодексининг тегишли моддаларига асосан унга нисбатан узок муддатли озодликдан махрум этиш жазоси тайинланди.

Ўйланиб қоласан, киши. Буни қарангки, бир пайтлар юзлаб мўмин -мусулмонларга диний йўл-йўриқлар кўрсатган , эътикод ва эмон хакида ваьзхонлик килган, инчунун, масжитда олд сафда туриб, намозҳонларга имомлик килган бу кимса, аввало, ўз вазифасини суиистеъмол килиб, қолаверса, нафс қуткусига учиб қинғир ишларга қул ургани етмаганидай, устига – устак қотиллик жиноятигача бориб етди. Аниқроқ айтадиган бўлсак, мукаддас гўша хисобланмиш масжитга қон тўкиб, ўз қўлини қонга бўяди. Бундан-да, ёмони, махалла-кўй, эл- улус олдида юзшувут бўлиб, қолган умрини панжаралар ортида ўтказадиган бўлди.

Шундай экан З.Маматовга ўхшаган, инсонийлик қиёфасини йўқотиб, тубанликни ихтиёр этган бундай кимсаларни эндиликда динни, шариатни таниган иймонли инсонлар деб бўладими? Йук, асло!

Олим Тогаев

жиноят ишлари бўйича Шеробод тумани судининг раиси

“АФҒОНИСТОНГА ИШГА ЖЎНАТАМАН…” 45минг долларни ўз эҳтиёжларига ишлатиб юборган замонавий “хамелион” нинг ажабтовур “саргузаштлари” ҳақида

Пул топишнинг йўллари кўп, кимдир тадбиркорлик билан рўзғор тебратса, бошқа бир юртдошимиз томорқадан унумли фойдаланади, балиқчилик, чорвачилик, паррандачилик ва бошқа соҳаларни ривожлантираётганларни ҳам истаганча топиш мумкин.

            Афсуски, осон пул топишни мақсад қилганлар ҳам учраб турибди, Жарқўрғон туманининг “Зартепа” маҳалласида яшовчи Рахматулло Қодиров (исм, шарифлар ўзгартирилган) ҳам ана шундай устамонлар тоифасидан экан, у ўрта-махсус маълумотга эга, оилали, 3 нафар фарзанди бор, жиноят ишлари бўйича Ангор туман судининг 2020 йил 20 июлдаги ҳукмига кўра, Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг
168-моддаси 1-қисми ва 28,211-моддаси 1-қисмида назарда тутилган жиноятларни содир этганлиги учун базавий ҳисоблаш миқдорининг 60 баравари, яъни 13 миллион 380 минг сўм жарима тўлаган.

            Бундан тўғри хулоса чиқармаган “қаҳрамонимиз” текин даромад топишнинг “ноёб” усулини ўйлаб топгани кишини таажжубга солади. 2020 йилнинг март ойи бошларида “ишбилармон” Жарқўрғон туманидаги “Гулҳовуз” маҳалласида йиғилиш ўтказади. “Машварат”да Афғонистонда қурилаётган темир йўл қуриш учун ўтказилган тендирда ғолиб бўлгани ва бунинг учун ишчи кераклигини айтади. Ойлик маош сифатида ҳар 15 кунда 10 миллион сўм пул берилиши ҳам таъкидлаб ўтилган.

Вақтим кам, ишим кўп – дейди, “табдиркор”  сўзида давом этиб, бир кун Афғонистонда бўлсам, эртаси куни Тошкентга боришга тўғри келади, шунинг учун ҳужжат ишларини амалга оширишни Элмурод Бозорбоевга ишониб топширмоқчиман, унга паспорт нусхаси, “ИНН коди”, ҳарбий гувоҳнома, 3Х4 ҳажмдаги сурат ва ҳар бир киши 1 минг 500 доллардан берса бўлгани, шундан кейин ишга борасизлар …

Хорижнинг “ял-ял” товланиб турувчи “иномарка” машинасида келган “ҳожатбарор”нинг таклифидан кейин ишга борувчилар сони кўпая бошлайди. “Иш юритувчи”га кимдир
15 миллион сўм пул, бошқалар эса 1,5 минг доллардан берган.

Қисқа даврда 30 кишидан умумий миқдори 45 минг доллар олганман, дейди Элмурод Бозорбоев.

Маблағни ўз вақтида ва айтилган пайтда Раҳматулло Қодиров олиб кетган. Аммо, ҳеч ким ишли бўлмади. Шундан кейин эса ғалава бошланди. Кунларнинг бирида Раҳматуллонинг уйига бордим. У эса “Ҳақиқатдан ҳам, мендан 45 минг доллар қарз олгани” хусусида тилхат ёзиб берди. Шундан кейин ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идораларга мурожаат қилдим.

Қинғир иш – кетирар ташвиш, дейди доно халқимиз. Суриштирув ва тергов давомида 45 минг долларни ўз эҳтиёжига ишлатиб юборган замонавий ”хамелион”нинг барча кирдикорлари фош этилди.

Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодесининг
168-моддаси 3-қисми “б” банди билан (Жиноят кодексининг
57-моддаси қўлланилиб) айбдор деб топилган Рахматулло Қодиров жиноят ишлари бўйича Олтинсой туман судининг
2021 йил 11 октябрдаги ҳукми билан 7 йил 6 ойга озодликдан маҳрум қилинган.

Ўтган йилнинг 7 декабрида Сурхондарё вилоят суди жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъати апелляция инстанцияси томонидан ҳолат яна бор кўриб чиқилди ҳамда жиноят ишлари бўйича Олтинсой туман судининг 2021 йил 11 октябрдаги ҳукми ўзгаришсиз қолдириш хусусида ажрим чиқарди.

                                                                        Самад Сувонқулов

Сурхондарё вилоят суди жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъати судьяси

Қинғир иш – келтирар ташвиш

Кишининг ўз меҳнати билан топган бойлиги, албатта ҳалол бўлади, шариат қонунига кўра еса бўладиган нарсаларни ҳам ҳалол деймиз, бировни алдаш, шахсий манфаатини кўзлаб ҳужжатларни атайин бузиб, қалбакилаштириш каби ишларни эса ғиромлик, сохтакорлик, фирибгарлик дейиш мумкин.

Тойлоқ Турсоатов ҳамда Солия Ибодуллаева (исм, шарифлар ўзгартирилган) Қумқўрғон туманидаги коллежлардан бирида масъул вазифаларда ишлашади, уларнинг олдига ўзларига илгаридан таниш бўлмаган Х.М. исмли аёл келиб ўқишга киритмоқчи эканлигини айтади, улар аёлдан 11-синфни тугатганлиги ҳақида аттестати
бор-йўқлигини сўраганида, у аттестати йўқлигини, 9-синфни тамомлаганлигини айтади, домлалар уни ўқишга қабул қила олмаслигини билдиради, аёл қайта-қайта ялинавергач, диплом тўғрлаб беришни ваъда  қилишади, эвазига Х.М.дан 200 АҚШ доллари беришини талаб қилишади, хуллас, нафси ҳакалак отган коллежнинг масъуллари “хизмат ҳақини” олаётган вақтида ашёвий далиллар билан қўлга олинади.

Меҳнат қилмай, мўмай бойлик орттиришни қумсаб қолган Т.Турсоатов ва С.Ибодуллаева “режа”си панд бериб қўйди, улар Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексида назарда тутилган моддалар бўйича жиноий жавобгарликка тортилдилар.

Қинғир иш – келтирар ташвиш, деганлари шу бўлса ажаб эмас.

Самад Сувонқулов

Сурхондарё вилоят суди жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъати судьяси

“Кунлик меҳнат марказлари тузилмаси тасдиқланди”

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан 01.07.2021 йилдаги «Вақтинча, мавсумий ва бир марталик ишларда банд бўлган фуқароларнинг меҳнат фаолияти самарадорлигини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги 410-сон қарор қабул қилинди.

Ҳужжат Президентнинг 28.04.2021 йилдаги “2021 йилда янги иш ўринларини ташкил этиш ва аҳоли бандлигига кўмаклашиш бўйича давлат дастури тўғрисида”ги ПҚ-5094-сон қарори ижросини таъминлаш мақсадида қабул қилинган.

Қарор билан Кунлик меҳнат марказининг намунавий тузилмаси (кейинги ўринларда – Намунавий тузилма) тасдиқланди.

Маълумот учун! Кунлик меҳнат марказларининг (кейинги ўринларда – Марказлар) асосий вазифалари қуйидагилар ҳисобланади:

  • иш изловчиларни рўйхатга олиш, улар тўғрисида маълумотлар базасини юритиш, иш берувчи жисмоний ва юридик шахслардан фуқароларни вақтинча ишларга ёллаш бўйича буюртмалар олиш;
  • вақтинча ишларни бажарувчи шахсларнинг ўзини ўзи банд қилган сифатида рўйхатдан ўтиши ва электрон (қоғоз) шаклдаги маълумотнома олишига шарт-шароит яратиш;
  • иш изловчиларни корхона ва ташкилотлардаги бўш (вакант) иш ўринлари билан мунтазам таништириб бориш ҳамда доимий ишга жойлашишларига кўмаклашиш;
  • вақтинча ишлар билан шуғулланувчи шахсларни ҳақ тўланадиган жамоат ишларига жалб этиш, касбга тайёрлаш (қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш)ни ташкил этиш бўйича хизматлар кўрсатиш;
  • манфаатдор иш берувчилар ва иш изловчилар иштирокида бўш иш ўринлари ярмаркаларини ташкил қилиш;
  • вақтинча ишлар билан шуғулланувчи шахсларга меҳнат қуроллари, шахсий ҳимоя воситалари ва махсус кийимларни ижарага бериш.

Белгиланишича, Марказлар ходимлари меҳнатига ҳақ тўлаш Бандликка кўмаклашиш давлат жамғармаси маблағлари ҳисобида туман (шаҳар) аҳоли бандлигига кўмаклашиш маркази томонидан амалга оширилади.

Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлигига икки ой муддатда ҳудудлардаги эҳтиёждан келиб чиқиб, жойларда ДХШ асосида Марказларни ташкил этиш чораларини кўриш топширилди.

Марказларни жойлаштириш учун мавжуд бинолар туман (шаҳар) аҳоли бандлигига кўмаклашиш марказларига оператив бошқарув ҳуқуқи асосида берилади.

Марказнинг Намунавий тузилмасига қуйидагилар киритилди:

  • туман (шаҳар) аҳоли бандлигига кўмаклашиш маркази директорининг ўринбосари – Кунлик меҳнат маркази раҳбари;
  • ишга жойлаштириш бўйича мутахассис – 2 нафар;
  • туман (шаҳар) ички ишлар бўлими ходими – 1 нафар.

 Марказлар маҳаллий меҳнат бозорида айрим вақтинча ва бир марталик ишларнинг мавсумийлигини ҳисобга олган ҳолда, Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлигининг қарори билан қўшимча ходимлар билан таъминланади.

Марказларга жамоат тартибини сақлаш учун туман (шаҳар) ички ишлар бўлимларининг бир нафардан масъул ходими доимий бириктирилади.

Музаффар Ҳакимов

                               Жиноят ишлари бўйича Шўрчи туман судининг раиси

“Коррупцияга қарши курашиш – барчамизнинг бурчимиз”

Тараққиётининг янги босқичига қадам қўяётган Ўзбекистон учун коррупциянинг ҳар қандай шаклдаги кўриниши ислоҳотлар шиддатини сусайтириши билан хавфли.

Ислоҳотларни амалга ошириш доирасида фуқароларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш, давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари фаолияти очиқлигини, жамоат ва парламент назоратини таъминлаш механизмлари такомиллаштирилди, шунингдек, ҳуқуқни муҳофаза қилиш ва суд органлари фаолиятининг ҳуқуқий асослари ислоҳ қилинди.

Албатта, бажарилган ишлар салмоқли. Аммо биз кечаги қилган ишимизнинг натижасига маҳлиё бўлиб қолсак, эртанги ишимизнинг якуни биз кутганчалик бўлмаслиги табиий.

Шундан келиб чиққан ҳолда иқтисодиётни янада ўстириш, халқ фаровонлигини ошириш, мамлакатда инвестиция муҳитини яхшилаш борасидаги стратегик вазифаларни ҳал этиш муҳим аҳамиятга эга. Бу эса коррупцияга қарши курашиш соҳасида давлат сиёсатининг самарали амалга оширилишини таъминлаш бўйича янги тизимли чоралар кўрилишини тақозо қилмоқда.

Президентимиз томонидан куни кеча имзоланган “Ўзбекистон Республикасида коррупцияга қарши курашиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармон ҳам айни шу мақсадни кўзлагани билан аҳамиятли ҳисобланади.

Коррупция шундай иллатки, уни бир ёки икки идоранинг саъй-ҳаракати билан йўқ қилиб бўлмайди. Қачонки, барча фуқароларимиз, жамият унга қарши биргаликда курашиб, унинг илдизларини йўқ қилишга киришилсагина ижобий натижага эришиш мумкин.

Фармоннинг туб моҳиятига эътибор қаратадиган бўлсак, коррупцияга қарши нафақат ҳуқуқни муҳоза қилувчи идоралар ва давлат ташкилотлари, балки жамоатчилик назорати институти имкониятидан ҳам кенг фойдаланиш белгилаб қўйилганини кўришимиз мумкин.

Биринчидан, фармонда жамоатчилик назоратини олиб боришда муҳим ўрин тутувчи Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталари ва сиёсий партияларнинг ролини янада кучайтириш алоҳида белгиланган.

Иккинчидан, жойларда коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги ишларнинг ҳолатини комплекс ўрганиш ва мавжуд муаммоларни бартараф этиш юзасидан таклифлар тайёрлаб бориш учун Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси, халқ депутатлари вилоятлар ва Тошкент шаҳар Кенгашлари, халқ депутатлари туман ва шаҳар Кенгашларининг таркибида коррупцияга қарши курашиш комиссияларини ташкил этиш тавсия қилинмоқда.

Учинчидан, аҳолининг ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий маданиятини янада ошириш, жамиятда коррупцияга нисбатан муросасиз муносабатни кучайтириш, ушбу соҳадаги қонунбузилиш ҳолатлари юзасидан хабар берган шахсларни ҳимоя қилишнинг ташкилий-ҳуқуқий механизмларини жорий этиш таъкидланган.

Тўртинчидан, фуқаролик жамияти институтлари, оммавий ахборот воситалари фаолиятининг чинакам эркинлигини таъминлаш ва уларни коррупцияга қарши чораларни тайёрлаш, ўтказишда ва ижросини мониторинг қилишда иштирок этишга жалб қилиш назарда тутилмоқда.

Бундан ташқари, фармонда давлат хизматчиларининг ҳуқуқий онги ва маданиятини юксалтириб бориш, уларда коррупция ва бошқа ҳуқуқбузарликларга нисбатан муросасизлик муносабатини шакллантириш вазифаси белгилаб берилди. Бу норма, албатта, ҳар бир мансабдор шахсдан хулоса чиқаришни талаб этади.

Ваҳоланки, бугун ҳар бир давлат хизматчиси ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи давлат органлари ходимларининг феъл-атворига Ўзбекистон Республикаси қонунларига бўйсуниш ва уларни ҳурмат қилиш одобини сингдириб бориш ўта муҳим вазифадир. Фармонда назарда тутилганидек, жамиятимизда коррупцияга қарши муросасиз кураш олиб борилаётган ҳозирги даврда мансабдор шахсларнинг ҳуқуқий билими ва маданияти даражасига нисбатан алоҳида талаблар ишлаб чиқиш, қонунларга ҳурматсизлик қилган мансабдор шахслар тўғрисида асослантирилган кўрсатувлар, эшиттиришлар ташкил қилиш, мақолалар чоп этиб бориш, уларнинг қилмиши нотўғри эканлигини таъсирчан воситалар орқали кўрсатиб бериш, албатта, ўз самарасини беради.

Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партияси жамиятда адолатни таъминлашда коррупцияга қарши курашни ўзининг устувор мақсадларидан деб билади. Шу боис партия сайловолди дастурида коррупцияга қарши кураш масаласига алоҳида эътибор қаратилган. Бундан ташқари, коррупцияга қарши курашнинг устувор воситаси сифатида давлат органлари ва ташкилотларининг ҳисобдорлиги ҳамда фаолиятининг шаффофлигини ошириш кўзда тутилган. Президентимиз томонидан имзоланган мазкур фармон билан партиямизнинг юқоридаги ғоялари ҳамоҳанглиги биз учун аҳамиятли бўлиб, айни вақтда фармонда белгиланган вазифаларни ҳаётга самарали татбиқ этиш бўйича масъулият ҳам юклайди.

Хулоса қилиб айтганда, мазкур фармон жамиятда адолатлилик ғояси, барчанинг қонун олдида тенглиги, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари, қонуний манфаатларини ҳимоя қилишда муҳим ҳужжат ҳисобланади. Адолат устувор бўлган мамлакатда эса тараққиёт, халқ фаровонлиги, ислоҳотлар самараси таъминланади.

Музаффар Ҳакимов

Жиноят ишлари бўйича Шўрчи туман судининг раиси

Skip to content