ЯНГИ ҚОНУН БИЛАН СУДЛАРДА ТАФТИШ ИНСТАНЦИЯСИ ЖОРИЙ ЭТИЛАДИ
Мамлакатимизда сўнгги йилларда ишларини юритиш жараёнида бир қанча янги институтлар жорий этилди ва улар такомиллашиб бормоқа, бунга дастлабки эшитув, ярашув, медиация институтларини мисол қилиб келтиришимиз мумкин.
Дарҳақиқат, судларда ишларни тафтиш тартибида кўриш институти жорий этилмоқда.
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатнинг 43-ялпи мажлисида Ўзбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодексига ўзгартириш киритиш ҳақидаги қонун маъқулланди. Ушбу қонун 2024 йил 1 январдан кучга киради. Бу ўзгаришлар фуқароларни таклифларидан, эътирозларидан келиб чиқиб, ўрганилди, тахлил қилинди, халқаро тажрибалардан фойдаланилди.
Бу инстанция суднинг ишни мазмунан ҳал қилишда қаратилган якуний ҳужжатини адолатли, қонуний, асосли қабул қилинганлигини текширишни босқичлари ҳисбланади.
Суд қарорларини қайта кўришда вилоят судлари ҳамда уларга тенглаштирилган судларнинг имкониятларидан самарали фойдаланиш, шунингдек, фуқароларнинг шикоят қилиш ҳуқуқидан фойдаланиш имкониятларини янада кенгайтириш мақсадида кодексларга бир қатор ўзгартириш ҳамда қўшимчалар киритилди.
Эндиликда биринчи инстанция судида кўрилган ишлар ёки апелляция ёки кассация тартибида кўрилади.
Қонуний кучга кирган суд қарори устидан берилган шикоятни кассация инстанциясида кўрилади.
Биринчи инстанция судининг қароридан норози тарафлар вилоят судига апелляция ёки кассация тартибида шикоят қилиб, уларнинг ҳам натижаларидан қониқмаса, ушбу иш мазкур судларда тафтиш тартибида кўриб чиқилади.
Суд ишидан яна норози бўлган тақдирда вилоят ва унга тенглаштирилган судлар томонидан тафтиш тартибида кўриб чиқилган ишлар Олий суднинг судлов ҳайъатида қайта кўриб чиқилади.
Суд қарорларини барқарорлигини таъминлаш мақсадида барча юқори инстанцияларда иш бўйича на фақат моддий ва процессуал қонун нормаларини тўғри қўлланилганлигини текшириш, балки тўлиқ суд терговини ўтказиш ваколати берилди.
Иш бўйича юқори инстанция судлар қуйи судлар қарорларини бекор қилиб, қуйи судларга юбориш амалиёти тугатилди. Шу инстанция суди якуний қарор қабул қилади.
Ушбу инстанцияларни вилоят судларига берилиши, фуқароларга қулайлик яратади. Энди ўрта буғим- вилоят судларига масъулият янада оширилди.
Тафтиш инстанцияда ҳам ишларни вилоят судлар кўриб чиқилиши назарда тутилган. Кейинги инстанция Олий судида қайта такроран кўрилади.
Апелляция шикояти бериш муддати 20 кундан 10 кунга қисқартирилмоқда.
Мухтасар айтганда бу ҳам ижобий ҳолат, шахсни бузилган ҳуқуқини тезроқ тиклашга ёрдам беради.
МАНСУР АБДУРАХМОНОВ
Сурхондарё вилоят суди судьяси