СУДДА ФУҚАРОНИНГ ҚАРЗ МУНОСАБАТИ БЎЙИЧА НИЗОСИ КЎРИБ ЧИҚИЛДИ
Юртимизда суд ҳокимиятига фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилиш учун суд жараёнида тортишув тамойилини тўлақонли жорий этиш, суд фаолиятини тубдан яхшилаш вазифалари белгиланган.
Хусусан, фуқаролик судига даъвогар Алиева Асила (исми ва фамилияси ўзгартирилган) даъво ариза билан мурожаат қилиб, жавобгар Шокирова Шоирага 2022 йил 20 мартда қарз сўраганлиги учун унга 15.000.000 сўм миқдорида қарз берганлиги, қарзни 2023 йил 20 мартга қадар қайтариб бериши лозим бўлганлиги, бу ҳақида тилхат ёзиб берганлиги, ҳозирги кунга қадар қайтариб бермаганлигини кўрсатиб, 15.000.000 сўм қарзини ундириб беришни сўраган.
Аниқланишича, 2022 йил 20 мартда жавобгар Шокирова Шоира даъвогар Алиева Асиладан 15.000.000 сўм қарз олган, Шокирова Шора 2022 йил 20 мартда ёзган тилхатида қарзини 2023 йил 20 мартга қадар қайтаришини қайд этган.
Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 732-моддасига кўра, қарз шартномаси бўйича бир тараф (қарз берувчи) иккинчи тарафга (қарз олувчига) пул ёки турга хос аломатлари билан белгиланган бошқа ашёларни мулк қилиб беради, қарз олувчи эса қарз берувчига бир йўла ёки бўлиб-бўлиб, ўшанча суммадаги пулни ёки қарзга олинган ашёларнинг хили, сифати ва миқдорига баравар ашёларни (қарз суммасини) қайтариб бериш мажбуриятини олади. Қарз шартномаси пул ёки ашёлар топширилган пайтдан бошлаб тузилган ҳисобланади.
Шокирова Шоира томонидан ёзилган тилхат қарз шартномасининг тузилганлигидан далолат беради.
Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 735-моддасига кўра, қарз олувчи олинган қарз суммасини қарз шартномасида назарда тутилган муддатда ва тартибда қарз берувчига қайтариши шарт. Агар қарз суммасини қайтариш муддати шартномада белгиланган бўлмаса, қарз олувчи уни қарз берувчи қарзни қайтариш ҳақида талаб қўйган кундан бошлаб ўттиз кун мобайнида қайтариши керак.
Шокирова Шоира олган қарзини Алиева Асилага белгиланган муддатда қайтармаган.
Шу сабабли, суд томонидан Шокирова Шоиранинг ҳисобидан Алиева Асиланинг фойдасига 15.000.000 сўмни ундириш ҳақида ҳал қилув қарори қабул қилиниб, Алиева Асиланинг ҳуқуқлари тикланди.
Хулоса қилиб айтганда, қонун устуворлигини таъминлаш, инсон ҳуқуқ ва манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш одил судловнинг асосий мезони ҳисобланади.
ЗАРИФ ХЎЖАМУРОТОВ,
Сурхондарё вилоят суди фуқаролик ишлари бўйича судяси