ЙЎҚОЛГАН СУД ИШИНИ ЮРИТИШНИ ТИКЛАШ ТАРТИБИ
Маълумки, Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик процессуал кодексининг 340-моддасида йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тартиби белгилаб ўтилган.
Унга кўра, Йўқолган суд ишини юритиш суд томонидан ишда иштирок этувчи шахсларнинг, прокурорнинг аризасига биноан, шунингдек суднинг ташаббусига кўра тикланиши мумкин.
Йўқолган суд ишини юритиш тўлиқ ёки унинг суд фикрига кўра тикланиши зарур бўлган қисми тикланади. Суднинг ҳал қилув қарори ёки иш юритишни тугатиш тўғрисидаги ажрими, агар улар иш юзасидан чиқарилган бўлса, тикланиши шарт.
Аризачи йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги ишни кўриб чиқишда суд томонидан қилинган суд харажатларини тўлашдан озод этилади. Била туриб ёлғон ариза берилганда суд харажатлари аризачидан ундириб олинади.
Йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги ариза ишни кўриб чиққан судга берилади.
Аризада ишга доир батафсил маълумотлар бўлиши керак.
Аризачида сақланиб қолган ва ишга дахлдор бўлган ҳужжатлар ёки уларнинг кўчирма нусхалари, башарти улар белгиланган тартибда тасдиқланмаган бўлса ҳам, аризага илова қилинади.
Суд йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги аризани кўриб чиқишда ишнинг сақланиб қолган қисмларидан, суд ишини юритиш йўқолгунига қадар ушбу ишдан фуқаролар ва ташкилотларга олиб берилган ҳужжатлардан, бу ҳужжатларнинг кўчирма нусхаларидан, шунингдек ишга дахлдор бўлган бошқа ҳужжатлардан фойдаланади.
Суд процессуал ҳаракатларни бажариш чоғида ҳозир бўлган шахсларни, зарур ҳолларда эса, йўқолган суд ишини кўриб чиққан суд таркибига кирган шахсларни ҳам гувоҳ сифатида сўроқ қилиши мумкин.
Суднинг йўқолган ҳал қилув қарорини ёки иш юритишни тугатиш тўғрисидаги ажримни тиклаш ҳақидаги ҳал қилув қарорида суд тикланаётган суд ҳужжатининг мазмуни судга тақдим этилган ва йўқолган иш бўйича суд процессининг барча иштирокчилари иштирокида суд мажлисида текширилган қандай аниқ маълумотлар асосида аниқланган деб ҳисоблаши кўрсатилади.
Йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги ҳал қилув қарорининг асослантирувчи қисмида, шунингдек қандай далиллар суд томонидан текширилганлиги ва йўқолган суд ишини юритиш бўйича қандай процессуал ҳаракатлар содир этилганлиги исботланганлиги ҳақидаги суднинг хулосалари кўрсатилади.
Тўпланган материаллар йўқолган суд ишини юритишни аниқ тиклаш учун етарли бўлмаса, суд ажрим чиқариб, иш юритишни тугатади. Бу ҳолда аризачи умумий тартибда даъво тақдим этишга ҳақли.
Йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги аризани кўриб чиқиш унинг сақланиш муддати билан чегараланмайди. Бироқ йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги ариза билан уни ижро этиш мақсадида мурожаат қилинган, бу вақтга келиб ижро варақасини ижрога қаратиш муддати ўтган ва у суд томонидан тикланмайдиган бўлса ҳам суд иш юритишни тугатади.
Йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги ишлар бўйича суд ҳужжатлари устидан шикоят қилиш (протест келтириш) мумкин.
Хулоса ўрнида шуни айтиш керакки, суд йўқолган суд ишини юритишни тиклаш тўғрисидаги аризани кўриб чиқишда ишнинг сақланиб қолган қисмларидан, суд ишини юритиш йўқолгунига қадар ушбу ишдан фуқаролар ва ташкилотларга олиб берилган ҳужжатлардан, бу ҳужжатларнинг кўчирма нусхаларидан, шунингдек ишга дахлдор бўлган бошқа ҳужжатлардан фойдаланади, бироқ тўпланган материаллар йўқолган суд ишини юритишни аниқ тиклаш учун етарли бўлмаса, суд ажрим чиқариб, иш юритишни тугатади.
БЕХРУЗ АВАЗОВ,
Сурхондарё вилоят суди судья катта ёрдамчиси