СЕКВЕСТР ШАРТНОМАСИ – БУ НИМА?
Секвестр – бу молиялашувнинг ўзгарувчан қоидаларидан бири ҳисобланади. Секвестр, шартнома бўйича ашёга эгалик қилиш хусусида ораларида низо чиққан икки ёки бир шахс низоли ашёни учинчи шахсга берадилар. Бунда, учинчи шахс низо ҳал бўлгач, ашёни суд қарори билан ёки низолашаётган ҳамма шахсларнинг келишувига мувофиқ кимга тегишли бўлса, ўша шахсга қайтариб бериш мажбуриятини олади.
Низоли ашё суднинг қарорига кўра, секвестр тартибда сақлаш учун топширилиши мумкин. Бунда, суд томонидан тайинланган шахс ҳам, шунингдек баҳслашаётган тарафларнинг ўзаро келишувига мувофиқ белгиланадиган шахс ҳам суд секвестр бўйича омонат сақловчи бўлиши мумкин. Ҳар иккала ҳолда ҳам, агар қонунчиликда бошқача тартиб назарда тутилган бўлмаса, омонат сақловчининг розилиги талаб қилинади.
Секвестр тартибида сақлашга кўчар мулклар ҳам, шунингдек кўчмас мулклар ҳам топширилиши мумкин. Бунда, молиялашувчи ва молиялашувчи бўлган томонлар ўртасида келишилган тартибга кўра мувофиқлаштирилиши керак.
Секвестрнинг амалий қўлланилиши жуда кўп йўналишларда учрайди. Масалан, шартнома шартларига биноан, хизмат кўрсатувчи бир компания ўз мижозларининг тўловларини секвестр режими остида сақлай олади.
Секвестр омонат сақлаш шартномасининг бир тури ҳисобланади. Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 900-моддасига кўра, секвестр тўғрисидаги шартнома бўйича ашёга эгалик қилиш хусусида ораларида низо чиққан икки ёки бир неча шахс низоли ашёни учинчи шахсга берадилар. Учинчи шахс низо ҳал бўлгач, ашёни суд қарори билан ёки низолашаётган ҳамма шахсларнинг келишувига мувофиқ кимга тегишли бўлса, ўша шахсга қайтариб бериш мажбуриятини олади (шартнома секвестри).
Низоли ашё суднинг қарорига кўра секвестр тартибида сақлаш учун топширилиши мумкин (суд секвестри).
Суд томонидан тайинланган шахс ҳам, шунингдек баҳслашаётган тарафларнинг ўзаро келишувига мувофиқ белгиланадиган шахс ҳам суд секвестри бўйича омонат сақловчи бўлиши мумкин. Ҳар иккала ҳолда ҳам, агар қонунчиликда бошқача тартиб назарда тутилган бўлмаса, омонат сақловчининг розилиги талаб қилинади.
Бехруз Авазов
Сурхондарё вилоят суди судья катта ёрдамчиси